SNK Neo Geo - potęga dwóch wymiarów

Firmy SNK fanom bijatyk raczej nie trzeba przedstawiać, założona w 1978 roku w Japonii słynie z kilku serii gier, głównie wspomnianych wcześniej bijatyk. W historii SNK znajdziemy też dość spory epizod związany z sprzętem a dokładnie arcade.

MVS

Do lat 90. tak jak większość firm SNK wypuszczała na rynek maszyny dedykowane tylko jednej konkretnej grze. W styczniu 1990 roku firma zaprezentowała system Neo Geo MVS (Multi Video System). Jak na tamte czasy był to bardzo rewolucyjny system arcade. Do jednej dedykowanej maszyny można było zainstalować dowolną grę i wymieniać ją w prosty sposób, gdy zajdzie taka potrzeba. Głównemu konkurentowi SNK firmie Capcom wprowadzenie prostego systemu wymiany gier w maszynie zajęło 2 lata od momentu wypuszczenia Neo Geo, choć i wtedy nie było to rozwiązanie równie dobre jak to od SNK.

Niewątpliwym atutem MVS było zastosowanie jako nośnik gier znanych chyba wszystkim kartridżów. To właśnie one były killer-feature całego systemu. Pozwalały na szybką i bezproblemową wymianę gier. Zaoszczędzało to masę czasu i pieniędzy właścicielom salonów arcade, którzy zamiast wydawać fortuny na nowe maszyny, kupowali po prostu same gry, które kosztowały około 500$.

Hardware

MVS dostępny był w czterech wersjach ASB:

• MV-2F to wersja 2-slotowa.

• MV-4F to wersja 4-slotowa.

• MV-6F to wersja 6-slotowa.

Cechą wspólną multi-slotów było pionowy montaż kartridżów i spore wymiary.

[item]Wersja 1‑slotowa doczekała się 6 rewizji - MV‑1, MV‑1A, MV‑1B, MV‑1C, MV‑1F, MV‑1FZ. [img=1slotlong][join][img=1slotshort] [/item] Najbardziej pożądane były MV‑1 i MV‑1F, które posiadały dźwięk stereo oraz wejścia na klasyczne joystiki. Pozostałe był w wersji mono, bez dodatkowych wejść , a różniły je tylko wymiary.

Arcade Cabinet dedykowane były pod konkretne ASB, choć spokojnie można było w nich zastosować inną wersje. Dostępne były maszyny typu sit‑down (przy których się siedziało jak i klasyczne (przy których się stało) . Ich kolor różnił się ze względu na region, gdzie były sprzedawane.

Specyfikacja

• Sercem systemu był procesor Motorola 68000 taktowana zegarem o częstotliwości 12MHz. Wspomagana przez koprocesor Zilog Z80 4MHz.
• Za dźwięk odpowiedzialny był chip Yamaha YM2610 8MHz wspomagany koprocesorem. Jego możliwości był bardzo duże jak na tamte czasy : stereo do 56KHz, cztery kanały FM, trzy kanały PSG plus jeden odpowiedzialny za szum oraz siedem kanałów ADPCM o 4-bitowym próbkowaniu.
• System miał trzy rodzaje pamięci: główna 64KB RAM, video 128KB RAM oraz dźwięk 2KB.
• Obraz wyświetlany był w rozdzielczości 320x224 przy palecie 65536 kolorów, gdzie w danej chwili wyświetlane mogło być 4096 kolorów. Maksymalna liczba spritów to 380, wyświetlane były na trzech niezależnych od siebie obrazach, które mogły być scrollowane w tym samym czasie.
• Do przechowywania stanów zapisu służyły karty JEIDA 3.0 (rodzaj wymiennych kart pamięci, które gracz sam umieszczał w maszynie, a po zakończonej grze zabierał ze sobą).
• Zapotrzebowanie na energie samej ASB nie było duże, zasilacz przy 9V pobierał maksymalnie 8W energii.
• Nośnikiem gier były już wcześnie wspomniane kartridże które występowały w trzech wersjach 100 megabitów, 330 megabitów oraz 716 megabitów. Zaznaczyć trzeba, że sam system wspierał maksymalnie 330 mbitów, lecz dzięki zastosowaniu memory-switch (programowo-sprzętowy) pojemność tą zwiększono do właśnie 716 mbit.
• Jedynymi portami dostępnymi były JAMMA (złączem tym do płyty I/O podawany był dźwięk, obraz, sterowanie oraz informacja o stanach zapisu) oraz w niektórych wersjach złącza joysticków.

Konsola

MVS nie był jedynym system jaki wypuściło SNK w 1990 roku. Idąc za ciosem na fali gigantycznej popularności Neo Geo MVS wypuszczono coś czego gracze oczekiwali od bardzo dawna czyli konsoli o możliwościach maszyn arcade czyli Neo Geo AES (Advanced Entertainment System). Mówiąc w skrócie było to ASB przystosowane do użytkowania w domu z dedykowanym kontrolerem.

AES różnił się od MVS rozmiarem kartridżów, wielkością płyty głównej, zastosowaniem klasycznych wyjść na obraz i dźwięk oraz tym, że występował tylko w wersji 1‑slotowej. Jeśli chodzi o specyfikacje to były to dwie te same maszyny, grając w grę w domu widziało się dokładnie to samo co w salonie. Można było używać zapisów stanów z gier granych w domu w automatach.

Problemem w wypadku konsoli AES okazała się cena samego zestawu jak i gier. Konsola kosztowała na starcie 650$ (w skład wchodziła konsola, dwa joysticki oraz jedna gra) a ceny gier zaczynały się od 200$ i nie jednokrotnie osiągały pułap 600$.

Z problemem tym SNK próbowało poradzić sobie we wrześniu 1994 roku wypuszczając na rynek zmodyfikowanego AES, który zamiast slotu kartridżów posiadał czytnik CD‑ROM. Jednak początkowe problemy z prędkością czytnika, okrojony pad (w stosunku do wersji AES) skutecznie zniechęcały potencjalnych klientów do zakupu konsoli.

Możliwości

Neo Geo wspierane było bardzo długo bo aż do 2004 roku, kiedy to SNK wydało ostatnią grę na tą platformę, przenosząc się do wznoszącego się na fali popularności Taito Type X przez wielu uważanego za sukcesora MVS. Przez te wszystkie lata AES jak i MVS były znane jako potęgi 2D, żadne nowe ASB(może z wyjątkiem CPS3, ale o tym w innym tekście) czy konsole nie dorastały do pięt Neo Geo w kwestiach gier 2D. Cudowna grafika, oszałamiający dźwięk, miodność to były te cechy, które na  długie godziny przyciągały graczy do maszyn. To na  tą platformę SNK wypuściło swoje najlepsze serie gier. Żeby nie być gołosłownym oto kilka z najlepszych gier:

Kolekcjonerstwo

Obecnie najbardziej popularny jest MVS, samo ASB można dostać za około 60$. Wydatek na gry zależny jest od popularności danego tytułu, a koszt waha się od kilku do kilkuset dolarów. Cały automat może kosztować do 1000$ plus oczywiście koszty przesyłki.

Droższe w kolekcjonowaniu jest AES. Z powodu małej popularności tego systemu, gier jest mało na rynku, a ich ceny szybują ciągle w górę. Koszt konsoli to mniej więcej od 200 do 400 dolarów. Ceny gier także zależne są od popularności, jednak oscylują w przedziale od kilkuset do nawet kilku-kilkunastu tysięcy dolarów. Jest ich zresztą bardzo niewiele dostępnych i zebranie całej kolekcji jest aktualnie bardzo trudne i niesamowicie kosztowne. Najdroższą i najtrudniejszą do znalezienia jest Kizuna Encounter o wartości mniej więcej 20 tys. dolarów. Istnieje jeszcze opcja zakupu samej konsoli AES i przejściówki kartridżów z MVS na AES, lecz znane są kłopoty z działaniem niektórych gier.

Jeśli chodzi o Neo Geo CD to koszt konsoli to około 200$, gry znajdziemy w przedziale od kilku do kilkudziesięciu dolarów. Warto poszukać późniejszych modeli wyposażonych w szybsze i mniej awaryjne czytniki CD‑ROM.

„Konsolizacja” MVS

Co zrobić gdy chcemy kolekcjonować MVS ale nie stać nas na pełną maszynę lub nie mamy na nią miejsca a AES jest zdecydowanie za drogi.

Sprawa jest dość prosta. Fani Neo Geo wpadli na pomysł, by z najmniejszej edycji MVS zrobić konsole. Wymaga to oczywiście zakupu MV‑1 lub MV‑1F, gdyż posiadają wspomniane gniazda do podłączenia joysticków (można to obejść wyprowadzając sterowanie prosto z pinów JAMMA). Poza tym potrzebne jest trochę wiedzy elektronicznej, umiejętności posługiwania się lutownicą oraz umiejętność wykonania obudowy(drewno, plastik, metal, plexa) choć można to oczywiście zlecić komuś z zewnątrz. Główną trudnością jest wyciągnięcie z złącza JAMMA odpowiednich styków odpowiedzialnych za obraz, dźwięk oraz funkcje reset i power oraz serwis/test (lub wspomnianych wcześniej pinów odpowiedzialnych za sterowanie). W internecie znajdziemy dokładne schematy złącza JAMMA, a dla mniej doświadczonych pełne samouczki jak wykonać „konsolizacje” MVS. Warto wymienić także standardowy bios na unibios, który pozwala na uruchomianie gier z wszystkich regionów oraz tzw. bootlegów. Potrzebny będzie oczywiście jeszcze odpowiedni zasilacz. Można oczywiście zakupić już „skonsolizowanego” MVS koszt waha się od 200 do 1000 dolarów. Jako joystick można wykorzystać kontroler z AES, Neo Geo CD lub samemu wykonać odpowiedni arcade stick wg własnych preferencji (na stronach pasjonatów można znaleźć pełne instrukcje jak wykonać taki kontroler).

Czy warto ?

Na to pytanie, odpowiedzieć musi sobie każdy sam. Neo Geo to system po pierwsze dla fanów 2D i bijatyk. Dla siebie znajdą też coś fani scrollowanych strzelanin i bijatyk, oczywiście wszystko w 2D. Gdy zdecydujemy się na zakup całej maszyny aracde to warto wiedzieć, że niestety jest to coraz bardziej wiekowy sprzęt, który bez troskliwej opieki i niestety nie małych kosztów szybko odmówi posłuszeństwa (głównie kondensatory na ASB oraz monitor arcade, których ceny są coraz większe). Jeśli jednak odpowiednio o to zadbamy, to zapewnimy sobie długie godziny rozrywki dla jednej jak i kilku osób (automaty występują w wersjach od 1 do 4 osobowych). Niezdecydowanym mogę polecić ściągnięcie emulatora MVS oraz kilku romów gier. Wiem, że jest to nie legalne, jednak w Polsce to praktycznie jedyna możliwość by przed wydatkami sprawdzić czy w ogóle ten system nam odpowiada. Zainteresowanych odsyłam do wujka Google.

K.O.

Z serii o maszynach arcade dotąd ukazały się:

Taito Type X - szaleństwo rodem z Japonii

SNK Neo Geo - potęga dwóch wymiarów

Sega NAOMI - New Arcade Operation Machine Idea