Władcy marionetek: interfejs mózg-mózg pozwala na zdalne sterowanie szczurami

Elektroniczna telepatia była do tej pory czymś z dziedzinynaukowej fikcji. Pomimo sporych postępów w projektowaniu interfejsówmózg-maszyna, wykrywających aktywność umysłową, by przekształcić ją wimpulsy sterujące innym urządzeniem, niewiele udało się uzyskać wkwestii interfejsów maszyna-mózg, które pozwalałyby na przekazanie domózgu nowych „myśli”. Nie powinno to nikogo dziwić –do tej pory kognitywistom i filozofom umysłu nie udało sięodpowiedzieć w zadowalający wszystkich sposób na pytanie, czym jestumysł i czym są myśli. Brak rozstrzygnięć teoretycznych nie musijednak ograniczać techniki – jak pokazują wyniki eksperymentuprzeprowadzonego przez badaczy z Harvardu, zdalne przekazywanie„myśli” (stanów mentalnych?) z jednego umysłu do drugiegonie jest z gruntu niemożliwe.Oczywiście wciąż jeszcze bardzo daleko do tworzenia zbiorowych,rozproszonych umysłów-rojów, czy choćby nawet do zdalnego pomyśleniado kolegi z piętra wyżej, że kurier przyniósł do niego paczkę, ale itak opracowana przez zespół koreańskich i amerykańskich uczonych uwielu wzbudzi zachwyt i zdumienie (a u niektórych zapewneprzerażenie). Zbudowali oni interfejs mózg-mózg, pozwalającyludzkiemu operatorowi sterować zdalnie zachowaniem szczura. Urządzenie jest zupełnie bezinwazyjne, nie wymaga żadnychinterwencji chirurgicznych. Po stronie ludzkiej wykorzystywany jeststandardowy interfejs mózg-maszyna na bazie skanera EEG. Na szczuradziała zaś innowacyjny interfejs maszyna-mózg, wykorzystującyprzezczaszkową stymulację ultradźwiękową (FUS) Pozwala on napobudzanie precyzyjnie określonych obszarów szczurzego mózguultradźwiękami o niskiej energii, modulując reakcje systemu nerwowegozwierzęcia zgodnie z oczekiwaniami badaczy.Procedura przebiega dość prosto: interfejs mózg-maszyna testujeEEG operatora urządzenia pod kątem pojawienia się specyficznegowzorca fal, wywoływanych przez spojrzenie na obraz wyświetlony namonitorze (teoretycznie odpowiednio zdyscyplinowany umysłowo operatormógłby sterować tym urządzeniem bez takich zewnętrznych pomocy, aleto nie jest akurat dla eksperymentu istotne). Po wykryciu wzorca, dointerfejsu maszyna-mózg zostaje przesłany sygnał, powodującyuruchomienie przezczaszkowego generatora ultradźwięków, któryselektywnie pobudza korę ruchową szczura, wskutek czego szczurzaczyna poruszać ogonem.[img=human-bci-to-rat-fus-cbi]Cały proces – od spojrzenia na ekran monitora po ruchszczurzego ogona – zajmować ma około półtorej sekundy iprzynosi pożądane efekty w 94% wypadków (przeprowadzono testy nasześciu niewyszkolonych ludzkich ochotnikach i sześciu szczurach). Narazie głównym problemem jest miniaturyzacja interfejsu maszyna-mózg,w obecnej postaci ograniczającego zastosowania tej techniki dośrodowiska laboratoryjnego, ale miniaturyzacja jest jedynie kwestiądalszej ewolucji technologii przezczaszkowej stymulacjiultradźwiękowej. Zasadniczych przeszkód na drodze do rozwojuinterfejsów mózg-mózg, w których informacje są obrabiane komputerowo,nie ma – jak piszą autorzy, już dziś możliwe jest wykorzystanieinterfejsów z powierzchniowymi elektrodami EEG, skanujących koręruchową pod kątem sygnałów związanych z ruchami kończyn, dosterowania skomplikowanym ruchem analogowych maszyn. Wykorzystanie wFUS przestrzennych wzorców akustycznych mogłoby z kolei pozwolić najednoczesne sterowanie wieloma obszarami szczurzej (a w przyszłości iludzkiej) kory, pozwalając operatorowi na pełne przejęcie kontrolinad ruchami takiego ciała-marionetki.[yt=http://www.youtube.com/watch?v=VaJjHgyHnEc]Autorzy rozważają także możliwość wykorzystania sprzężeń zwrotnychw takich interfejsach, przez które podłączeni byliby do siebieludzie, nawet na odległość, przez Internet. Pierwsze eksperymenty zzakresu wykorzystania interfejsów mózg-maszyna-mózg ze sprzężeniamizwrotnymi zostały już przeprowadzone na małpach – tam sygnałyzmysłowe pochodzące z obsługi sterowanych przez zwierzę wirtualnychmaszyn były przekazywane do mózgu bezpośrednio przez wewnątrzkorowąmikrostymulację, dając zwierzęciu wrażenie dotyku bez wykorzystania wtym celu peryferyjnego systemu nerwowego.Z opisującym doświadczenie artykułem Non-InvasiveBrain-to-Brain Interface (BBI): Establishing Functional Links betweenTwo Brains, zapoznać się możecietutaj.Warto na koniec podkreślić, że sami autorzy unikają jakichkolwiekrozważań moralnych i filozoficznych, dotyczących ich osiągnięcia,wspominając jedynie, że w przyszłości zastosowania tej wschodzącejtechnologii mogą przynieść niepożądane konsekwencje.