Pojawienie się Internetu w Polsce

[image=img1]

Dokładnie tydzień temu świętowaliśmy 20‑lecie pojawienia się Internetu w Polsce.

Początki Internetu w Polsce możliwe były dopiero po zniknięciu „żelaznej kurtyny”, ponieważ kraje zza wschodniego bloku były objęte ograniczeniami technologicznymi nałożonymi przez program COCOM (Komitet Koordynacyjny Wielostronnej Kontroli Eksportu – nie pozwalał na rozwój technologiczny krajów z bloku wschodniego). Blokada technologiczna dotyczyła technologii „podwójnego zastosowania” – używanych w celach cywilnych i wojskowych, które mogłyby być wykorzystane przeciw państwom zachodnim.

Pierwotnie możliwe było tworzenie lokalnych sieci komputerowych takich jak Międzyuczelniana Sieć Komputerowa (Warszawa – Wrocław – Gliwice ) i Krajowa Akademicka Sieć Komputerowa (Kraków – Toruń – Poznań – Warszawa – Wrocław – Szczecin – Lublin – Górny Śląsk).

Pojawienie się ustroju demokratycznego w Polsce doprowadziło do złagodzenia restrykcji, uzyskania członkostwa EARN [European Academic Research Network – europejska gałąź światowego Internetu (BITNETu) łącząca europejskie uniwersytety] i rozpoczęcia starań o przyłączenie się do globalnej sieci BITNETu - co nastąpiło ostatecznie w 1990 roku. Zaczęły powstawać pierwsze szlaki komunikacyjne łączące uniwersytety w Krakowie, Wrocławiu i Warszawie. W tym samym roku została również utworzona domena „.pl”.

Symboliczna data pojawienia się Internetu w Polsce to 17 sierpień 1991 roku; tego dnia fizyk z Uniwersytetu Warszawskiego Rafał Pietrak, dzięki powstaniu przy Uniwersytecie Warszawskim Zespołu Koordynacyjnego Naukowej i Akademickiej Sieci Komputerowej, nawiązał łączność opartą na protokole IP z innym pracownikiem Uniwersytetu Kopenhaskiego – Janem Sorensenem za pomocą łącza o przepustowości 9600 b/s. Przez 4 miesiące łączność Polski ze światem odbywała się poprzez Kopenhagę. Już 15 grudnia 1991 roku Polska uzyskała łączność opartą na IP z USA a 5 dni później Stany Zjednoczone ostatecznie zniosły blokadę z globalną siecią – tego dnia Polska uzyskała pełną łączność z Internetem.

Dostęp do Internetu miała początkowo tylko niewielka liczba instytucji naukowych i uczelnianych: Wydział Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego, Obserwatorium Astronomiczne Uniwersytetu Warszawskiego, Centrum Informatyczne Uniwersytetu Warszawskiego, Centrum Astronomicznym Państwowej Akademii Nauk, Instytut Fizyki Jądrowej w Krakowie, Akademickie Centrum Komputerowe, Akademia Górniczo – Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie oraz niektóre komputery na uczelniach w Krakowie, Katowicach i Toruniu. Sieć ta została nazwana NASK – Naukowa i Akademicka Sieć Komputerowa.

W roku 1992 wiosną zarejestrowano pierwsze włamanie przy pomocy polskiego komputera do komputera spoza Polski.

Dostęp do Internetu, jako pierwsza prywatna firma w Polsce, posiadała ATM S.A. specjalizująca się na początku lat 90 XX wieku w produkcji rejestratorów lotniczych. Firma rozszerzyła swoją usługę o obsługę systemów teleinformatycznych. ATM stworzyła usługę o nazwie IKP (Internet Komunikacyjny w Polsce), co równoznaczne było z tym, że firma ta stała się pierwszym dostawcą Internetu w Polsce.

W grudniu 1993 roku Jacek Gajewski z Wydziału Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego zaproponował stworzenie programu pod nazwą „Internet dla Szkół” umożliwiającego informatyzację polskich szkół. Dodatkowo ten sam Wydział uruchomił Polską Stronę Domową.

Rok 1994 stał się przyjaźniejszy dla zwykłych obywateli Polski. Stanisław Tymiński uruchomił pierwszy polski BBS o nazwie „Maloka BBS”, który był dostępny tylko dla mieszkańców Warszawy z miesięczną opłatą wynoszącą 480 tysięcy starych złotych . Takie inicjatywy wtedy były jeszcze rzadkością. Obecność firm w Internecie była wtedy nieopłacalna; tylko firmy zajmujące się technologią informatyczną oraz instytucje akademickie i naukowe mogły sobie na to pozwolić.

Tematyka internetowa na początku nie znajdowała wielkiego zainteresowania ze strony mediów papierowych (w tym i czasopism komputerowych) . Często redakcje nie miały pojęcia czym jest Internet. W listopadzie 1994 roku ukazał się w Internecie dodatek do Gazety Wyborczej „Komputery i Biuro” pod redakcją Andrzeja Górbiela. Dodatek ten stał się pierwszym przypadkiem w historii rozwoju Internetu w Polsce, w którym papierowa gazeta posiadała również wersję cyfrową. Tematyka dodatku dotyczyła samego Internetu oraz sposobów rozpowszechniania programów komputerowych przy pomocy łącza sieciowego.

18 maja 1995 roku w Poznaniu powstała „Polska Społeczność Internetu” (PSI) – grupa ta rekrutowała ludzi niezadowolonych z powolnego rozwoju Sieci w Polsce. Według członków PSI przyczynami słabego rozwoju Internetu do 1995 roku były: złe prawo polskie, drogie łącza internetowe oraz brak konkurencji wśród dostawców internetowych [monopolistą był NASK]. Celem stowarzyszenia było doprowadzenie do zmian w prawie polskim, które powodowało zahamowanie rozwoju Internetu oraz popularyzowanie go wśród obywateli.

We wrześniu 1995 roku globalna sieć w Polsce (w tym i jego praktyczne zastosowania) została zauważona dzięki warszawskiej konferencji „Internet w Polsce”. Zainteresowanie nim pojawiło się zarówno ze strony firm jak i zwykłych obywateli.

Typowym internautą w 1995 roku był: mężczyzna (78%) w wieku od 30 do 39 lat (32%) z wyższym wykształceniem (77%), pracujący na uczelni wyższej w dziedzinie nauk ścisłych - matematyki, fizyki, chemii lub informatyki (68%). Tylko co piąty internauta był kobietą (22%), co dziesiąty miał poniżej 24 lat (10%), co dwudziesty piąty miał tylko maturę (4%). Większość znała język angielski, który w obsłudze był wtedy niezbędny. Niektórzy widzieli w tym możliwość rozwijania biegłości językowej. Większość (95%) korzystała z poczty elektronicznej, 68% z FTP , 40% ze stron WWW a 37% z list dyskusyjnych.

Do 1995 roku polski Internet stanowił: NASK jako jedyny właściciel sieci szkieletowej oraz około dziesięciu dostawców Internetu.

Na początku 1996 roku gorącym tematem stał się cennik usług internetowych NASK. Internauta miał płacić nie za szybkość łącza tylko ilość przesłanych od i do użytkownika danych (m.in. za korzystanie z poczty elektronicznej, stron WWW czy list dyskusyjnych). Powodami wprowadzenia takiej rewolucji były: zwiększona ilość przesyłanych informacji w 1995 roku, pojawianie się kolejnych programów umożliwiających przeglądanie zdjęć przez WWW oraz zwiększenie kosztów dzierżawy sieci. Przeciwnicy wprowadzenia nowego cennika uważali, że spowoduje on zniknięcie większości polskich witryn i zmniejszenie liczby internautów. Sprawą ta zajął się również polski Sejm. „Walka o polski Internet” – bo tak została ochrzczona akcja protestacyjna, zakończyła się 1 kwietnia 1996 roku kiedy to NASK opublikował poprawiony cennik. Historia ta stała się dla niektórych dostawców pretekstem do uniezależnienia się od NASK. Niektórzy zaczęli korzystać z usług Telekomunikacji Polskiej, która wtedy zaczęła wchodzić na polski rynek.

Od czerwca 1996 roku Telekomunikacja Polska oferowała dostęp do Internetu przez modemy za pomocą łącz telefonicznych. Telekomunikacja Polska oferowała dostęp do sieci po konkurencyjnych i niższych cenach od NASK, co przyczyniło się do wzrostu zainteresowania Internetem i powiększenia liczby użytkowników. Powiększała się również liczba firm obecnych w sieci, tworzono coraz więcej nowych witryn internetowych.