Matrioszka (MKV) na wielkim ekranie

Od kiedy magnetowidy zostały zastąpione napędami optycznymi DVD, a teraz BD - zaczęliśmy przechowywać nasze filmy w postaci cyfrowej. Kopie materiałów zgrywanych z już istniejących nośników czy własnoręcznie przechwytywane kartami wideo ze źródeł analogowych, nasze nagrania zazwyczaj były przechowywane w popularnych DiviX-ach lub kodowane konkurencyjnym Xvid-em. W dobie cyfrowych aparatów i nowoczesnych kamer full hd, nasze zbiory filmów rodzinnych - upakowane są kodekiem h264 (MOV, MP4, TS, MTS itp), który jest w tym momencie bardzo powszechną formą przechowywania materiału wideo w wysokiej rozdzielczości. Pomimo tego, że wygodnie możemy przechować nasze pliki audio-wizualne na coraz to pojemniejszych dyskach twardych lub w chmurach wszelkiej maści, a następnie oglądać je na monitorze, laptopie czy tablecie, to od czasu do czasu zachodzi konieczność "puszczenia" filmu z wakacji lub uroczystości rodzinnej, na dużym ekranie w salonie. Nawet ładnie opracowany i wyrenderowany film możemy potrzebować wypalić na płytce DVD lub BD. Authoring do formatu Blu‑ray nie zawsze będzie wygodnym sposobem na "upchanie" więcej niż jednego nagrania na tym samym nośniku. Lepiej czasem byłoby zgrać kilka klipów w formie luźnych plików. Wszystko pięknie ładnie, ale czy nie można by było trochę "ulepszyć doznania" podczas odtwarzania tak przechowywanego materiału? Można!

Wystarczy "przełożyć" nasze media do kontenera Matroska (MKV). A co to jest ten mkv? Jest to kontener multimedialny na wolnej licencji, w którym możemy przechowywać oprócz obrazu, również wiele strumieni audio (np. wiele ścieżek językowych), pliki z napisami, podział na rozdziały. Wewnątrz jednego pliku możemy umieścić wiele różnych strumieni, a następnie zrobić z nich użytek za pomocą naszego kina domowego.

Co będziemy potrzebowali? Najlepiej zaopatrzyć się w poniższe aplikacje:

• MKVToolNix - aplikacja pozwalająca połączyć strumienie audio i wideo do kontenera MKV
• Aegisub - edytor napisów do filmów
• VLC - odtwarzacz do multimediów

1. Muxowanie strumieni do MKV

Zaczynamy od wczytania klipu wideo (np. z aparatu lub kamery). Najprościej można to zrobić, poprzez przeciągnięcie ikony filmu na okno programu MKVToolNix. Aplikacja wyświetli strumienie audio i video. Następnie przechodzimy do Menu: "Muksowanie>dodaj opcje do linii komend". W pole na samym dole wpisujemy:

--engage no_cue_duration --engage no_cue_relative_position --clusters-in-meta-seek

Następnie zaznaczamy opcję "Zapisz jako domyślne dla nowych zadań". Te dodatkowe parametry usprawniają proces odtwarzania, szczególnie przydatne w stacjonarnych odtwarzaczach. Pominięcie tych ustawień, może powodować problemy z przewijaniem lub poruszaniem się między rozdziałami. Do widoku głównego możemy dodać dodatkowe ścieżki dźwiękowe czy napisy. Dla każdej ścieżki możemy ustawić jej nazwę i oznaczenie języka. Bardziej inteligentne odtwarzacze powinny wyświetlić te nazwypodczas przełączania strumieni. Na karcie "Opcje formatu ścieżki" warto ustawić proporcje obrazu dla ścieżki wideo. Następnie wystarczy wybrać [Rozpocznij muksowanie] - zostanie utworzony plik *.mkv z naszym materiałem. Program połączy wszystkie widoczne strumienie w jednym pliku, bez dokonywania rekompresji (bez zmiany kodeka), tym samym jakość materiału pozostanie bez zmian.

2. Tworzenie napisów

Aegisub - to aplikacja do tworzenia napisów o dużych możliwościach. Po jej uruchomieniu przeciągamy nasz klip na główne okno programu i w okienku edytora, wpisujemy pierwszy napis. Łapiąc za suwak pod klipem wideo, możemy ustawić czas, w którym zechcemy dodać kolejny napis. Następnie klikamy prawym przyciskiem myszy na liście napisów i wybieramy "WSTAW Z CZASEM WIDEO PO". Pojawi nam się nowa linia napisów z czasem rozpoczęcia następującym po pierwszym wpisie i znów możemy wpisać tekst w okienku edytora.

Aegisub może ustawić wiele atrybutów dla napisów, jednak nasz stacjonarny sprzęt może nie obsługiwać tych "efektów" i w konsekwencji zobaczymy "krzaki". Dlatego na początek zalecam wstrzymanie się z upiększaniem. Dobrym pomysłem jest uruchomienie słownika pisowni, aby zminimalizować zapisanie błędów w naszym dziele. Nie ma nic gorszego jak byk w napisach w filmie z uroczystości rodzinnej. Odpowiedni słownik dla naszego języka znajdziemy na stronie programu. Następnie wystarczy go uruchomić i zainstalować.

Gdy już mamy wszystko zrobione, zapisujemy naszą pracę do pliku. W tym celu wybieramy z menu Plik->Export subtitles... Ustawiamy kodowanie polskich znaków na UTF‑8 i klikamy na [Eksport...] Tutaj mamy możliwość wybrania formatu zapisu i sugeruję wybrać popularnego SRT (SubRip), zapewnia on obsługę popularnych atrybutów takich jak pogrubienie, kursywa czy podkreślenie. Drugim możliwym formatem jest ASS (Advanced SubStation Alpha), umożliwia rozbudowane sterowania napisami z wyborem czcionki, ustawianiem pozycji, przekształceniami, a nawet umożliwia rysowanie kształtów. Niestety większości z tych efektów nie zobaczymy na stacjonarnych playerach.

Po zapisaniu pliku z napisami, przechodzimy do programu MKVToolNix i dołączamy go do listy naszych strumieni. Możemy ustawić język i nazwę napisów. Możemy dodać wiele zestawów napisów, które będą zawierały np. różne wersje językowe.Teraz wystarczy tylko zmuksować do MKV.

3. Tworzenie rozdziałów

W programie MKVToolNix, przechodzimy na kartę "Edytor rozdziałów" i wybieramy opcję z menu "Edytor rozdziałów->Nowe rozdziały". Zostanie utworzony główny identyfikator rozdziałów. Klikamy [Dodaj rozdział], aby utworzyć pierwszy wpis. W polu "Początek" należy wpisać czas rozpoczęcia rozdziału - dla pierwszego należy wpisać: "00:00:00", gdzie odpowiednio [gg:mm:ss]. Do rozdziałów możemy przypisać nazwę - będzie nam łatwiej się z orientować. Teraz wystarczy zapisać rozdziały do pliku mkv "Edytor rozdziałów->Zapisz do pliku Matroski" - wskazujemy tutaj nasz uprzednio zmuksowany plik. Zalecam też wykonanie kopii do pliku XML za pomocą opcji "Zapisz jako". Tak zapisane indeksy można wczytać na karcie "Globalne" w ramce "Rozdziały", będą one wówczas zapisywane automatycznie podczas muksowania, będzie to wygodne rozwiązanie podczas poprawek np. napisów i ponownego muksowania.

Tak przygotowany plik MKV, powinien być poprawnie odtwarzany z możliwością włączenia napisów i przechodzenia między rozdziałami, które jest bardzo pomocne w przypadku potrzeby szybkiego przeskoczenia do odpowiedniej sceny naszego nagrania.

Aby sprawdzić działanie naszych poczynań, najlepiej użyć odtwarzacza VLC, który bardzo dobrze poradzi sobie z obsługą naszego ulepszonego materiału filmowego. Jak już wszystko przetestujemy, to wystarczy zapisać np. na pendrive-a i sprawdzić działanie w odtwarzaczu Blu‑ray czy naszym Smart TV.