Jak się dogadać

O czym ten wpis. Długo zastanawiałem się czy ten blog to miejsce na taki wpis. Ostatecznie postanowiłem go napisać, choć nadal mam sporo wątpliwości. O co chodzi? Zakładam, że spora część czytelników, to informatycy - zawodowo, lub z zamiłowania, albo jak popularnie się tez mówi "komputerowcy". A wiadomo: "komputerowcy", są trochę jakby innego świata, "nie da się z nimi dogadać " :) Wpis ten, będzie traktował o komunikacji interpersonalnej, czyli zupełnie nietechniczny. Może jednak, część z Was to zainteresuj, da powód do przemyśleń, rozwoju w ty kierunku.

Wstęp

Sama komunikacja jest bardzo szerokim tematem i nie sposób zamknąć go w jednym wpisie. Szczególnie ciekawe obszary to asertywność, umiejętność udzielania konstruktywnej krytyki i pochwały, narzędzia skutecznej komunikacji, wywieranie wpływu na innych i obrona przed tym wpływem oraz bariery w komunikacji. Ja zajmę się w tym wpisie tym ostatnim tematem. Do wyboru tego tematu zainspirowały mnie różne komentarze, które czytuję pod blogami oraz dyskusje prowadzone na forum. Oczywiście nie mówię o wszystkich komentarzach i dyskusjach, ale często mam wrażenie, że rozmówcy nawzajem siebie nie słuchają, albo słuchają bardzo wybiórczo, albo... No własnie o tym będzie wpis. Jakie są bariery w naszej komunikacji. Zachęcam do poczytania, przemyślenia.

Bariery w komunikacji

Cała teoria uskuteczniania naszej komunikacji zakłada, że po to się komunikujemy, żeby przekazać sobie na wzajem jakieś informację, zrozumieć się nawzajem i jesli istnieje taka potrzeba dogadać się i wybrać jakieś "rozwiązanie". W komunikacji z innymi często pojawiają się bariery, które utrudniają zrozumienie się. Bariery występują zawsze i nie jesteśmy w stanie całkowicie ich wyeliminować. Dobrze natomiast jest zdawać sobie sprawę z tego, jakie bariery możemy spotkać i starać się minimalizować ich wpływ na naszą komunikację. Oto najczęściej wg mnie występujące bariery.

Osądzanie

Możemy się z kimś nie zgadzać, z jego poglądami, opiniami, ale nie możemy go krytykować i oskarżać - jeśli chcemy, aby nasza komunikacja była sprawna. To, że ktoś uważa, że Windows jest lepszy niż Linux, a my odwrotnie, nie oznacza od razu, że musimy go uważać za kiepskiego administratora sieci itp

Wybiórczość uwagi

Odbiorca słucha wybiórczo komunikatu odbierając te informacje, które potwierdzają jego przekonania i wypierając te, które są z nimi sprzeczne. To chyba najczęściej widać w komentarzach.

Nadmierne zaabsorbowanie własną osobą

Właściwe zrozumienie rozmówcy jest możliwe jedynie wtedy kiedy przyjmujemy jego perspektywę. W przypadku zbyt mocnej koncentracji na sobie, na swoich racjach – nie jesteśmy w stanie przyjąć innego punktu widzenia, niż swój własny. Przykładowo gdy ktoś nam o czymś opowiada to wynajdowujemy w swoim życiu podobną sytuacją (tylko taką „bardziej”) i opowiadamy o niej.

Różnice kulturowe i językowe

Używanie przez nadawcę żargonu, słów niezrozumiałych przez odbiorcę utrudnia zrozumienie treści. Często też przez różnice kulturowe różnie interpretujemy taką samą odpowiedź. Dla informatyków jest szczególnie typowe używanie pojęć, które pozornie wydają się oczywiste, ale dla laika mogą być niezrozumiałe. I nie mówię tu o "alokowaniu pamięci", bo to chyba instynktownie czujemy, że inni nie rozumieją, ale pamiętajmy, że (np dla naszej cioci, mamy, klienta, dziadka) nawet pojęcie "system operacyjny" może być niezrozumiałe. Nawet "przeglądarka internetowa" też bywa zagadką, wielu moich klientów włącza "internet" taką "niebieską literką e".

Nastawienie do nadawcy

Może często stanowić barierę w komunikacji, przeważnie jeżeli wcześniej otrzymaliśmy negatywną informację o nadawcy. Choć czasem postrzeganie nadawcy jako np. autorytetu, powoduje że podchodzimy do tego co mówi bezkrytycznie – co też zaburza komunikację.

Samopoczucie

Sposób postrzegania świata, rozwiązywanie problemów w dużej mierze zależy od naszego samopoczucia. Inaczej pracujemy na zajęciach gdy jesteśmy zdrowi i wyspani, a inaczej gdy będziemy niewyspani lub chorzy.

Brak zaufania

Może być przeszkodą gdy nadawca jest postrzegany jako osoba niewiarygodna np. nie dysponująca wiedzą w danej dziedzinie.

Emocje

Gniew, nienawiść, zazdrość, radość warunkują zrozumienie komunikatów przez odbiorcę. Rozentuzjazmowany lub zdenerwowany odbiorca może inaczej interpretować przekazaną wiadomość, ponieważ jego „pole widzenia” jest zawężone.

Projekcja

Projekcja jest specyficzną barierą w komunikacji, jest zjawiskiem podświadomym. Projekcja polega na tym, że w sytuacjach nowych, w których nie mamy wystarczająco wiele informacji, nie znamy faktów, rzutujemy naszą wiedzę, przekonania i opinie na sytuacje, można powiedzieć – rozumiemy dane wydarzenie na swój własny sposób. Interpretujemy, przypisujemy znaczenia zgodnie z własnym systemem wartości, przekonań.

Chcąc ograniczyć nieporozumienia wynikające ze zjawiska projekcji powinniśmy podawać naszemu rozmówcy podawać jak najbardziej konkretne komunikaty, które nie pozostawią miejsca na domysły i interpretacje. Przykładowo: jeśli powiemy dwóm różnym osobom, że chcemy kupić dobry telefon, to każdy z nich poleci nam taki model jak mu się wydaje, że dla nas jest dobry. (chyba, że ma wiedzę na temat projekcji ;‑)). Prawidłowo w takiej sytuacji powinniśmy wspólnie doprecyzować, co mamy na myśli mówiąc "dobry telefon". Przykład jest oczywiście banalny, ale często w poważniejszych sytuacjach też ulegamy projekcji. Próbujemy odgadywać uczucia innej osoby, na podstawie tego jak my byśmy się czuli w takiej czy innej sytuacji. Chcąc zapamiętać czym jest projekcja, można odwołać się do powiedzenia, że każdy „patrzy na świat przez różowe okulary”. Ciekawym przykładem tego, jak nasze doświadczenia z przeszłości wpływają na nasze postrzeganie świata jest poniższy rysunek.

Co widać na tym rysunku? Większość osób dorosłych zauważy parę w miłosnym uścisku. Jeśli dobrze się przyjrzymy ciemnym plamom zauważymy również delfiny. Badania dowiodły, że małe dzieci nie zauważają na zdjęciu pary w intymnej pozycji, ponieważ nie mają wspomnień związanych z takim scenariuszem.

Podsumowanie

To oczywiście nie wszystkie bariery, a i o tych można by znacznie więcej napisać. Ten artykuł, miał za zadanie zasygnalizować temat i skłonić do przemyśleń. Mam nadzieję, że się udało.