Policjant każe odblokować telefon. Czy możesz odmówić?

Smartfony stają się centrum naszego życia – dzięki nim możemy stale pozostawać w kontakcie z innymi, sprawdzać bieżące informacje lub nagrać jakieś zdarzenie. I to właśnie ta ostatnia kwestia jest najczęstszym powodem, przez który policjanci każą odblokować telefon w trakcie interwencji. Nie zdarza się to zbyt często, ale lepiej zawczasu przygotować się na taką sytuację i znać swoje prawa.

W przeciwieństwie do amerykańskiego czy brytyjskiego prawa, gdzie służby mundurowe mogą otrzymać dostęp do pamięci urządzenia tylko za zgodą właściciela lub po otrzymaniu prawomocnego nakazu sądowego, polskie przepisy nie regulują jednoznacznie tej kwestii, przez co jest ona przedmiotem interpretacji prawników. O pomoc poprosiliśmy dra hab. Szymona Pawelca z Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego, który stwierdził, że sprawa jest niejednoznaczna.

Przypomina to trochę prawo świadka do odmowy odpowiedzi na pytanie policji czy sądu, jeśli ten uzna, że odpowiedź może narazić jego lub osobę bliską na odpowiedzialność za przestępstwo. Reguluje to art. 183 Kodeksu postępowania karnego i to właśnie na jego podstawie prawnicy uważają, że nie ma obowiązku odblokowania telefonu na polecenie policjanta, jeśli w pamięci urządzenia faktycznie znajdują się obciążające materiały. To jednak jedynie jeden z kilku aspektów tej sprawy.

Jeśli policjant nabierze podejrzeń, że telefon jest kradziony, może zażądać sprawdzenia numeru IMEI. To specjalny, unikalny ciąg cyfr, który pozwala sprawdzić, czy smartfon nie został zgłoszony jako skradziony. Również i tutaj możemy, przynajmniej teoretycznie, odmówić odblokowania telefonu.

Jednak policjant może wtedy nas zatrzymać na 48 godzin i spróbować uzyskać dostęp do urządzenia. Dokładna procedura postępowania w takim wypadku różni się, ale zasadniczo policja powołuje biegłego informatyka, który włamuje się do telefonu i pozyskuje potrzebne dane. Oczywiście wiąże się to z koniecznością przedstawienia przez policjantów szeregu dokumentów, w tym protokołu przeszukania urządzenia, systemu lub nośnika informatycznego, ale jedno jest pewne – procedury są długie, a na ich czas stracimy dostęp do smartfona.

Okazuje się więc, że policjant nie ma prawa zmusić nas do odblokowania telefonu. Natomiast jeśli podejrzewa, że znajduje się na nim dowód popełnienia przestępstwa, szczególnie bardzo poważnego, to ma on legalną możliwość włamania się do urządzenia i pozyskania znajdujących się na nim danych.

Ostateczna decyzja powinna zależeć od okoliczności. Jeśli te są niejasne i zachodzi obawa o matactwo ze strony policjantów, lepiej zachować ostrożność i dokładnie wszystko przemyśleć. Natomiast jeżeli policjant pyta o numer IMEI, w większości przypadków lepiej mu go pokazać – w ten sposób można uniknąć długich godzin spędzonych na komisariacie. Pamiętajcie też o tym, że w niejasnych sytuacjach zawsze trzeba zwrócić się po pomoc do prawnika.

Tomasz Bobusia, dziennikarz dobreprogramy.pl