Bezpieczeństwo dzieci w internecie Cz. 1 - jakie są zagrożenia w internecie.

Niedawno opublikowałem kilka artykułów dotyczących bezpieczeństwa IT. Skupiłem się w nich na bezpieczeństwie i konsekwencjach braku odpowiednich zabezpieczeń dla firm.

W tej serii skupię się na bezpieczeństwie dzieci w internecie. Mam nadzieje, że ta seria stanie się podręcznikiem dla rodziców oraz gotową instrukcją jak poradzić sobie z tym problemem, a przynajmniej zminimalizować zagrożenia jakie czyhają na najmłodszych w sieci.

Niebezpieczeństwa jakie niesie ze sobą Internet są różne w zależności o punku widzenia. Inne będą zagrożenia dla firmy, a jeszcze inne dla nastolatka. Najczęściej spotykane niebezpieczeństwa z jakimi spotykają się dzieci w internecie to:

• Spam - to niechciana poczta e-mail. Potrafi być groźna nie tylko dla firm ale również dla osób prywatnych. Niechciane maile zalewające naszą elektroniczną skrzynkę pocztową powodują że tracimy bardzo dużo czasu na przeglądanie i usuwanie tych wiadomości, dodatkowo maile te potrafią być zainfekowane wirusami oraz często prezentują nieodpowiednie dla dzieci treści
• Hejt a nawet nękanie- to obrażanie, wyśmiewanie lub upokarzanie w internecie. Ma miejsce zazwyczaj na różnego rodzajach forach internetowych i mediach społecznościowych.
• Kradzież danych - to wyłudzanie informacji o osobie takich jak loginy hasła numery PESEL czy inne prywatne dane, a często nawet przejmowanie kont społecznościowych. Ma to na celu podszywanie się pod daną osobę, działanie w jej imieniu w internecie, ośmieszanie innych, a co gorsze kradzież pieniędzy ofiary. w internecie sporo można o tym poczytać polecam między innymi artykuł dostępny na stronie AVAST
• Pedofilia - myślę, że tego pojęcia nie trzeba tłumaczyć. W tym aspekcie problemy są dwa. Jeden to że dziecko może zostać narażone na widok nieodpowiednich zdjęć. Drugie to samo jest zmuszane w sposób czysto psychologiczny do publikacji własnych powiedzmy delikatnie nieodpowiednich zdjęć.
• Nieodpowiednie treści - To materiały tekstowe jak również zdjęcia czy nieodpowiednia muzyka. O ile tekst można jeszcze filtrować na podstawie słów kluczowych o tyle strumień wideo czy audio już filtracji nie poddamy. Tak samo ze zdjęciami.
• Pornografia - To wtedy kiedy dzieci odwiedzają strony, czaty czy sklepy dla dorosłych. Praktycznie w tej chwili wystarczy jednym kliknięciem potwierdzić, że ma się ukończone osiemnaście lat i strony XXX stoją otworem. Po stronie internetu nie ma żadnych mechanizmów weryfikacji. Z tym problemem dzieci spotykają się nie tylko wybierając świadomie takie strony. często materiały pornograficzne przemycane są w nielegalnie kopiowanych z Internetu filmach, zwłaszcza bajkach. Istnieje strona internetowa, zapewne nie jedna, na której dzieci mogą oglądać kreskówki, jednak w trakcie bajek puszczane są reklamy właśnie o treści pornograficznej. Dziecko pozostawione przed komputerem czy nawet telewizorem narażone jest na oglądanie takich treści a my nawet nie wiemy o tym. Ten problem jest trudny do wykrycia ponieważ nie ma mechanizmów ogólnie dostępnych do analizy treści wideo, prawdę powiedziawszy nie wiem czy takowe istnieją dla klientów indywidualnych.
• Uzależnienie - Uzależnienie od gier czy internetu to poważny problem. Negatywny wpływ uzależnienia internetowego nie odbiega niczym od uzależnienia od narkotyków czy innych groźnych używek. W ostrej fazie pacjent wymaga leczenia psychiatrycznego. Są już w polsce specjaliści i poradnie zajmujące się tym problemem.
• grupy dyskusyjne i różnego rodzaju fora internetowe - W założeniu grupy dyskusyjne powstały aby ludzie o podobnych zainteresowaniach mogli wymieniać się swoimi doświadczeniami, opiniami i spostrzeżeniami. Jednak szczególną uwagę należy zachować w przypadku grup przeznaczonych dla dzieci. To właśnie tam grasuje najwięcej osób, które mogłyby chcieć skrzywdzić Wasze dziecko. \
• Groźby - W ramach zabawy i złudnego poczucia anonimowości jest wiele osób zarówno rówieśników jak i dorosłych, którzy zajmują się wyszukiwaniem swoich ofiar w internecie, a następnie permanentnym nękaniem i grożeniem im i ich rodzinom.
• Hazard - Ogólnie hazard w Polsce jest zakazany, jednak strony a graniem na pieniądze działają w sieci na niespotykanie wielką skalę. Dziecko może się od takich gier uzależnić.

Wydaje się że w dobie wszechobecnej informatyzacji, dostępu do urządzeń mobilnych kontrola nad nimi jest niemożliwa. Jak można kontrolować urządzenia takie jak smartfony czy tablety? Podobnie z komputerami stacjonarnymi czy laptopami. Weryfikując co wyświetla się na monitorze w sposób organoleptyczny (czyli wejście do pokoju i sprawdzenie urządzenia) nic nie daje a jedynie wzbudza w dziecku poczucie braku zaufania.

Weryfikacja powinna być w takim razie niezauważalna. To jednak nie jedyne kryterium jakie stawiają rodzice. Powinna być tez tania a najlepiej bezpłatna i prosta w obsłudze.

Konfiguracja VPN‑ów na urządzeniach przepuszczenie ruchu sieciowego przez odpowiednie urządzenia które będą rejestrowały zabezpieczał nic tu nie da. większość rodziców nawet nie spotkała się z opisaną przezemnie technologią a co dopiero jej zastosowanie.

To jednak nie znaczy, że nic nie można zrobić.

Aby jednak łatwiej było się poruszać po moim artykule podzielę go na trzy części. Każdej opisanej opcji, narzędziom dostępnym czy programom poświęcę osobne artykuły w których zaprezentuje zastosowanie i ich konfigurację.

1. Darmowe narzędzia dostępne w oprogramowaniu Windows
2. Darmowe programy dostępne dla systemu operacyjnego Windows
3. Płatne programy zabezpieczające komputer
4. Rozwiązania sprzętowe dostępne na rynku
5. Kontrola smartfonów z systemem Android

Nim jednak przejdziemy do powyższych punktów należy wspomnieć o dobrych praktykach jakie warto zastosować.

• W zależności od wieku ustalić czas korzystania z internetu
• Poinformować dziecko o możliwych zagrożeniach
• Zwrócić szczególną uwagę kiedy dziecko zaczyna się izolować, przestaje bawić się z rówieśnikami lub używa słów, czy zwrotów których nie powinno znać.
• Poświęcić dziecku czas. Komputer nie powinien być sposobem na "święty spokój" tylko narzędziem do pracy oraz czasami zabawy.
• Dziecko nie powinno mieć uprawnień Administratora do komputera
• Pamiętajcie że zawsze lepiej przeciwdziałać niż leczyć.

Darmowe narzędzia dostępne w oprogramowaniu Windows

Będę opierał swój artykuł o system operacyjny Windows, uważam że jest to system, który zazwyczaj spotykamy w komputerach użytkowników domowych.

• Zarządzanie swoimi kontami na platformie Microsoft. Funkcja Rodzina dostępna w serwisie Microsoft dostępna jest tylko dla użytkowników, którzy mają założone konto na stronie www.live.com. Dodatkowo konta w systemie Windows powinny być zsynchronizowane z chmurą Microsoft.
• Weryfikacja połączeń za pomocą DNS - polecenie ipconfig /displaydns. to proste polecenie da nam wykaz odwiedzanych stron internetowych. Oczywiście polecenie to powinno być wykonane na komputerze dziecka, odpowiednia konfiguracja pozwoli na wykonanie tego polecenia z innego komputera.
• Historia przeglądanych stron w przeglądarkach internetowych. Każda przeglądarka internetowa zapisuje odwiedzane strony internetowe w historii jak również przechowuje loginy i hasła stron internetowych, do których się logujemy.
• Weryfikacja połączeń za pomocą polecenia netstat. To polecenie wykorzystywane jest głównie przez informatyków. Wywołuje rozbudowany program narzędziowy odnoszących się do połączeń sieciowych. Wykorzystując polecenie netstat -n ze znacznikiem '-n' dzięki niemu można uzyskać wykaz połączeń i adresów IP, z którymi nastąpiło połączenie.
• Zdalna kontrola systemu za pomocą dostępnych narzędzi. Zdalną kontrolę można wykonać za pomocą wbudowanego w systemie narzędzia o nazwie Microsoft Management Console. Narzędzie wywołuje się za pomocą polecenia 'mmc' w linii komend systemu Windows. Odpowiednia konfiguracja na komputerze dziecka da nam niesamowite możliwości inwigilacji.
• Ciasteczka w przeglądarkach internetowych. Przeglądarki internetowe korzystają z ciasteczek czyli tak zwane "cookies". Pliki te pozwalają na identyfikację nas jako użytkowników. Pliki te zapisywane są przez przeglądarkę internetową na dysku twardym komputera. W plikach tych zapisywana jest aktywność użytkownika stron WWW. W ten sposób mogą działać np. mechanizmy koszyków w sklepach internetowych oraz spersonalizowanych reklam. Praktycznie większość stron wykorzystuje pliki cookies. Przeglądanie tych plików pozwoli nam na bardzo dokładne zweryfikowanie działań jakie użytkownik, a w naszym przypadku dziecko dokonało na stronie internetowej.
• Przeglądanie zapamiętanych haseł w przeglądarce.
• Weryfikacja programów pocztowych takich jak thunderbird. Maile można odbierać i wysyłać za pomocą strony internetowej logując się do serwera. Warto jednak przekonać dziecko aby korzystało z programów pocztowych. Odpowiednia konfiguracja pozwoli na zapisywanie wiadomości email na dysku twardym komputera. co da nam możliwość skopiowania ich i późniejszej weryfikacji. Przyznaje że ta metoda jest dość drastyczna, bardzo ograniczająca swobody dziecka i można ją wykorzystać tylko w przypadku kiedy mamy uzasadnione obawy. Nie powinniśmy w ochronie naszych pociech popadać w paranoje.
• zdalne przeglądanie dokumentów, zdjęć i filmów na komputerze dziecka. Odpowiednia konfiguracja komputera dziecka pozwoli na otrzymanie dostępu do jego plików takich jak zdjęcia, filmy czy dokumenty. Weryfikacja tych plików wiele może nam wyjaśnić, bez wzbudzania podejrzenia dziecka.
• instalacja YouTube Kids. To bezpieczna platforma YouTube przygotowana dla dzieci, z odpowiednimi dla nich materiałami.

Darmowe programy dostępne dla systemu operacyjnego Windows

• AeroAdmin to darmowy program pozwalający na zdalny dostęp do komputera niezależnie czy komputer znajduje się w sieci LAN czy w Internecie. Oprogramowanie dostępne jest do użytku zarówno prywatnego jak i komercyjnego.
• Kaspersky Safe Kids. To darmowa wersja programu firmy Kaspersky dbającego o bezpieczeństwo dzieci w Internecie.
• qustodio. To darmowy program do kontroli rodzicielskiej. Oprogramowanie dostępne jest na platformę Windows, Android oraz MAC. Oprogramowanie daje możliwości nadzorowania, zarządzania i chronienia urządzeń dziecka.

Płatne programy zabezpieczające komputer

[list][item]program antywirusowy z kontrolą rodzicielską. Praktycznie każda firma produkująca oprogramowanie antywirusowe ma w swojej ofercie zaawansowane opcje kontroli rodzicielskiej. Dostępne na rynku oprogramowanie to: Kaspersky Internet Security, F-Secure, Bitdefender, Eset i wiele innych. [/item][item]Benjamin - To płatny program do zabezpieczenia komputera dziecka. Jego główną funkcją jest blokowanie nieodpowiednich dla dzieci treści wyświetlanych na stronach internetowych. Pozwala również na zdefiniowanie białych lub czarnych list dostępnych adresów stron WWW. Benjamin ma jeszcze kilka ciekawych funkcji, które zostaną omówione w kolejnych częściach tego artykułu. Najważniejszą z nich poza oczywiście blokowaniem stron z nieodpowiednią treścią jest raportowanie odwiedzanych stron przez dziecko. [/item][item]BlueEyeM - To bardzo rozbudowany program działający całkowicie w tle. Zainstalowanie tego programu na komputerze dziecka da wgląd w wyświetlane na internecie treści jak również weryfikację wpisywanych treści, tworzenie raportów dla rodzica oraz śledzenie procesów wykonywanych przez użytkownika. [/item][item]DNS Angel - DNS to w bardzo dużym uproszczeniu (na prawdę dużym uproszeniu) maszyna, program lub składowa oprogramowania w której przechowywane są dane odnośnie stron internetowych. Wpisywane przez nas domeny w postaci nazw WWW tłumaczone są na adresy IP, serwerów na których się znajdują. Program DNS Andel dokonuje zamiany domyślnych adresów DNS w systemie Windows na takie, które ograniczają dostęp do szkodliwych stron WWW. Wśród dostępnych opcji znajdziemy serwery DNS znane z oprogramowania zabezpieczającego Norton, a także Open DNS Family i MetaCert DNS. Najważniejszą cechą programu jest to że nie wymaga żadnej konfiguracji. Działa zaraz po zainstalowaniu. [/item][item]Kaspersky Safe Kids - To płatna wersja programu firmy Kaspersky dbającego o bezpieczeństwo dzieci w Internecie. Różnice między wersją płatną a darmową dostępne są na stronie Kaspersky. [/item][item]Norton Family Premier - To zaawansowany system dający rodzicowi wiele możliwości weryfikacji swojej pociech ale również nakładania własnych reguł na korzystanie z komputera oraz co za tym idzie internetu. Pozwala na uruchomienie nadzoru spędzanego przed komputerem czasu, zapisuje historię odwiedzanych stron WWW, moduł do nadzorowania wyświetlanych materiałów wideo z YouTube, generuje raporty dla rodzica i wiele więcej. [/item][item]SpyPC - program daje możliwości wykonywania zrzutów ekranu, rejestrowanie naciśnięć klawiszy, nagrywanie dźwięków, zapisywanie stron WWW, monitorowanie plików na dysku twardym komputera, możliwość podglądu z kamery zainstalowanej w komputerze kto w danej chwili korzysta z komputera i wiele innych opcji. [/item][item]Opiekun Dziecka w Internecie - Blokuje strony internetowe o nieodpowiednich treściach dla dzieci.

[/item][/list]

Rozwiązania sprzętowe dostępne na rynku

Mam tu na mysli router. W obecnym czasie router to nie tylko urządzenie łączące użytkownika z Internetem. Współczesne routery dają bardzo duże możliwości rodzicom na zabezpieczenie najmniejszych w sieci.

Wybrałem kilka modeli, które uważam, że warto pokazać:

• D-Link DIR-1960 -zapewnia ochronę każdego łączącego się z siecią urządzenia z możliwością zainstalowania oprogramowania antywirusowego na nieograniczonej liczbie urządzeń. Funkcję tą zapewnia oprogramowanie firmy McAfee.
• DrayTek Vigor 2912 - to router oferujący funkcję filtrowania treści według aplikacji, słów kluczowych URL oraz kategorii stron

Kontrola smartfonów z systemem Android

Na stronie internetowej Google Play dostępnych jest cała masa różnych aplikacji służących do zabezpieczenia telefonu przed kradzieżą zdalnego zarządzania telefonem itp.

W dalszej części artykułu zaprezentuję kilka dostępnych programów pozwalających na zarządzanie telefonem a co za tym idzie weryfikację tego co na smartfonie dziecka jest wyświetlane, otwierane strony internetowe jak również ma możliwość weryfikacji lokalizacji GPS, czy zdalne zrobienia zdjęcia z aparatu wbudowanego w smartfona.

W dalszych częściach artykułu będę testował i prezentował wszystkie przedstawione programy i urządzenia. wraz z ich konfiguracją.