Oswoić pingwina z zamkniętymi oczami, czyli dostępność Linuxa dla niewidomych, cz. 3. Rady i tricki.

Kolejny artykuł z cyklu „Oswoić Linuksa z zamkniętymi oczami" w poprzednich częściach pisaliśmy o tym, jak obsługuje się podstawowe programy, zaprzyjaźniliśmy się też z programem odczytu ekranu – sympatyczną Orcą. Tym razem zobaczymy co zrobić, aby nasze zwierzątko było jeszcze bardziej przyjazne.

Eksperymentowanie - drogą do sukcesu

Zadziwiające dla mnie i w pewnym sensie budujące jest to, że choć system Linux jest używany na niewielu komputerach, a już na znikomej ilości komputerów osób niewidomych, zespół Gnome zaprojektował czytnik ekranowy Orca. Jednak spójrzmy prawdzie w oczy. Nie jest to ani bardzo rozbudowany, ani w pełni dopracowany screenreader. Dlatego czasami, aby dorównać funkcjonalnością innych screenreaderów, lub w niektórych kwestiach je przegonić, można próbować poszukiwać nowych funkcji. Dlaczego jednak mowa tu o eksperymentowaniu? Ponieważ napotkamy wiele niepoprawnie działających funkcji.

Zakładki

Orca oferuje nam możliwość wprowadzenia zakładki w oknie. To znaczy, że będziemy mogli później odczytać to, na czym obecnie znajduje się kursor. Aby wprowadzić zakładkę należy ustawić się w żądanym miejscu, wcisnąć alt +klawisz orca + numer od 1 do 6, u nas niech będzie to 1. Następnie zapisujemy zakładki skrótem orca+alt+b. Możemy teraz mieć kursor gdziekolwiek, w obrębie okna, a kiedy naciśniemy orca+1, odczytamy miejsce, w którym wtedy się znajdowaliśmy. Zakładka jest wprowadzona na stałe, nie znika po restarcie. Zawsze można ją zastąpić inną, powtarzając czynność lub wybrać inny numer. Ale samo to, że zakładkę można utworzyć tylko w obrębie okna ma wadę i zaletę. Bo chociaż możemy mieć zdefiniowane zakładki dla wielu okien i może ich być nawet po 6 w każdym, to nie jesteśmy w stanie utworzyć zakładki globalnej, która sprawiałaby, że po wciśnięciu odpowiedniego skrótu, możemy usłyszeć np. informację na temat naładowania baterii.

Simple Orca Plugin System

Sama nazwa sugeruje, że będziemy mówić o wtyczkach, to prawda. SOPS to system, dzięki któremu można instalować wtyczki. W Ubuntu Artful, 17.10 wtyczek do instalacji było 13, w Bionic na razie ich nie ma. Natomiast omówię tylko to, jak Simple Orca Plugin System w Orce zaimplementować. Jak to zwykle bywa, trzeba otworzyć terminal. Pierwsza komenda pozwoli nam na zainstalowanie programu, dzięki któremu będziemy mogli klonować repozytoria z poziomu terminala. Oto polecenia:

sudo apt install git

Teraz sklonujmy folder:

git clone https://github.com/chrys87/simple-orca-plugin-system.git<span class="hljs-string">"><span id="https://github.com/chrys87/simple-orca-plugin-system.git">https://github.com/chrys87/simple-orca-plugin-system.git</span></span>

Zanim zainstalujemy, jeszcze jedna aplikacja. Posłuży ona do tworzenia interfejsu graficznego do programu w oparciu o skrypt .sh.

sudo apt-get install yad

Teraz nie pozostaje nic innego jak:

cd simple-orca-plugin-s­ystem
sudo cp -r SOPS /usr/share/
/usr/share/SOPS/­install-for-current-u­ser /usr/share/SOPS/install-for-current-user.sh

sound-icons

Funkcja dedykowana nie Orce, lecz programowi speech-dispatcher, którego Orca jest klientem. Przypisuje on zdarzeniom dźwięki - można by je było nawet podmieniać, gdyby nie to, że ten program nie działa.

Nieprzypisane skróty

W poprzednim artykule, omawiającym bardziej szczegółowo preferencje czytnika Orca, była mowa o przypisywaniu skrótów klawiszowych. Otóż w zakładce przypisania klawiszy są trzy listy: skróty przypisane, nieprzypisane i skróty dla monitora brajlowskiego). Przyjrzyjmy się temu, jakie ciekawe skróty można w Orce zdefiniować. Zanim jednak, to krótka instrukcja przypisywania klawiszy. Ustawiamy się na liście, wybieramy z niej działanie, któremu chcemy nadać skrót lub go zmienić, następnie naciskamy strzałkę w prawo, spację oraz żądany skrót i zatwierdzamy klawiszem enter.

Bardzo wygodną funkcją jest zmienianie parametrów głosu (głośność, wysokość, prędkość) skrótami klawiszowymi. Jednak tu jest haczyk - ustawienie działa w obrębie okna i przy wyjściu nie jest zapisywane, więc jak wrócimy, konfigurację stracimy.

Historia komunikatów powiadamiania. To funkcja dla tych, którzy pracują szybko - system wygenerował powiadomienie, lecz zanim zostało ono przez nas zrozumiane, nacisnęło się już coś na klawiaturze. Najczęściej wtedy, kiedy chcieliśmy sprawdzić to powiadomienie, ono już zniknęło. Orca rozwiązuje ten problem w ten sposób: możemy zdefiniować skrót dla odczytania ostatniego komunikatu, przedostatniego i listy komunikatów. Przełączanie skrótem poziomu wypowiadanej interpunkcji. Przydatna rzecz dla programistów i osób, które potrzebują w danym tylko obszarze innej interpunkcji. Klawisz enter podwójnie wciśnięty na klawiaturze numerycznej, lub odpowiednik w układzie laptop wskazuje szczegółowo obecną pozycję. To przydatna funkcja w większości tabel, jest wtedy bowiem odczytywane położenie x z y - domyślnie nie jest to oznajmiane.

Podsumowanie

Jak widzimy, szereg funkcji i cech jest skrzętnie ukrytych. Potrzeba wprawy i zaawansowania, aby je poznać, dlatego zanim zwątpimy w dostępność Linuxa, najpierw przyjrzyjmy się dokładnie temu, co może on nam zaoferować.

PG / ZG