Professional Chess Programs — pomogą każdemu zostać lepszym szachistą

Przed Wami ostatnia część mojej trylogii poświęconej najlepszym programom szachowym. Opisałem tutaj kolejną „dziesiątkę” programów, które powinny zadowolić nawet najbardziej wymagających adeptów wirtualnej gry w szachy. W opisie tym zachowałem status quo pomiędzy programami darmowymi i komercyjnymi. Myślę więc, że każdy komputerowy szachista znajdzie tutaj coś ciekawego dla siebie.

Battle Chess

Battle Chess to jedna ze starszych gier szachowych, która została wydana w 1988 roku przez firmę Electronic Arts. Gra powstała dla komputerów Commodore 64, Amiga 500, Atari ST.

Niewątpliwe wielkim atutem gry jest rycersko / królewski design. W związku z tym skoczek na Battle Chess nie jest zwykłym konikiem, tylko okutym w srebrną zbroję rycerzem, wieżą jest zakapturzony atleta trzymający w ręku ogromny młot, a goniec to dostojny duchowny podpierający się laską. Dodatkowo majestatyczny klimat rozgrywki tworzy lecąca w tle średniowieczna muza. Wszystko to powoduje, że partia szachów na Battle Royale przypomina bitwę z udziałem rycerzy. Każdy zaś z graczy staje się dowódcą jednej z armii: czerwonych albo niebieskich. Gra oferuję też bardzo efektowne wymiany figur i po każdym zbiciu figury przeciwnika dochodzi do efektownej animacji walki. Jednakże pomimo tych efektów specjalnych — Battle Chess opiera się na standardowych regułach rządzących szachami i odnajdą się na nim dopiero zaczynający naukę gry w szachy, jak i bardziej zaawansowani gracze.

Battle Chess posiada 10 poziomów trudności oraz zawiera dwa tryby wizualizacji planszy 2D (standardowa) lub 3D, dzięki czemu gra pomimo roku wydania, graficznie prezentuje poziom wyższy niż przeciętny. Dźwięk stoi tak samo na wysokim poziomie. Zważając na to Battle Chess z czystym sumieniem można polecić każdemu fanowi gier taktycznych. Moja ocena: 5,5/6

Chess Come

Chess Come to świetny program do gry w szachy online. Podczas rejestracji ustawia się na nim poziom reprezentowanych umiejętności (od podstawowego do zaawansowanego). Po aktywacji konta zaraz możemy zabrać się do gry. Chess Come ma 10 poziomów trudności, z opcjonalną pomocą trenerską oraz aż 11 opcji ustawień czasowych partii (od 1‑minutowej do 45‑minutowej). Można na nim też ustawić opcję niestandardową według naszych preferencji czasowych (może być nawet kilkunastogodzinna).

Program oferuje 6 gier szachowych (Standard / Szachy 960 / Potrójny Szach / Król Wzgórza / Crazyhouse / Kloc) oraz ma bardzo ciekawą opcję gry w szachy czteroosobowe. Co mi się bardzo podoba, na Chess Come można ekspresowo znaleźć graczy online z całego świata — reprezentujących najróżniejszy poziom szachowy. Chess Come jest wymarzonym programem, dla uczących się gry w szachy m.in. objaśnia im: zasady gry; oferując przy tym zadania taktyczne, instruktażowe lekcje, filmy, naukę otwarcia, analizę gry, codzienne zadania, gry indywidualne, ćwiczenia spostrzegawczości itp. Chess Come ma ponad 15 milionów użytkowników, którym oferuje świetne metody treningowe i możliwość gry ze światowymi arcymistrzami. Dodatkowo użytkownicy Chess Come mogą się sprawdzić na wielu turniejach szachowych.

Na koniec dodam, że z Chess Come możemy korzystać za darmo albo wykupić jeden z trzech pakietów (złoty, platynowy albo diamentowy) płacąc za nie miesięcznie (od 8 do 28 zł) lub rocznie (99‑337 zł). Nie zależnie czy wybierzemy płatną albo darmową wersję Chess Come jedno jest pewne - program ten, to wielkie objawienie pośród szachowych gier online. Moja ocena: 5,5/6

Chess Ultra

Chess Ultra to jeden z bardziej znanych symulatorów gry w szachy, dzięki któremu można wirtualnie konkurować z komputerowymi, jak i ludzkimi przeciwnikami. Każdy, kto miał do czynienia z tym symulatorem, wie, że jest to „kombajn szachowy”, którego spectrum oferowanych możliwości robi kolosalne wrażenie. Chess Ultra oferuje 10 poziomów trudności, można brać na nim udział w turniejach szachowych online i grach rankingowych, a także zapoznać się z obszernymi samouczkami lub wypróbować sekcję wyzwań, wypełnioną trudnymi szachowymi „zagadkami”; Chess Ultra jest więc pełnowymiarowy i zawiera więcej, niż można oczekiwać od symulatora szachów.

Najlepszą częścią Chess Ultra są samouczki. Jest na nich w sumie osiemdziesiąt wyzwań szachowych, które wymagają od nas np. wygrania partii w przeciągu siedmiu tur. Poza lokalnymi rozgrywkami na wspólnym ekranie bawić możemy się także w sieci. Tylko jak to się ma do samej gry? Pewnie, każdy wie, że pionek może wykonać tylko ruch po przekątnej, a skoczki poruszają się w zabawnych kształtach „L”, ale założę się, że mało graczy zna „na wylot” otwarcie „partii włoskiej” lub wie, kiedy najlepiej wykonać bicie w przelocie „en passant”. Samouczki są zaskakująco dogłębne i oferują co najmniej kilka godzin bezcennej wiedzy o szachach. Wszystko, od podstawowego ruchu po zaawansowaną teorię gry, jest przedstawione z rozmysłem i jest zrozumiałe dla graczy o dowolnym poziomie umiejętności. Zresztą samemu miałem spędzić tylko kilka chwil z samouczkami, dla celów recenzowania, ale ostatecznie spędziłem większość czasu w tej sekcji. Bardzo pozytywnie zaskakuje również sekcja Wyzwania. Składa się ona głównie z „puzzli”, w których trzeba sprawdzić przeciwnika w określonej liczbie ruchów w różnych sytuacjach szachowych. W tym są „Historyczne” łamigłówki, które rzucają wyzwanie, aby wcielić się w rolę sławnego szachisty w jednych z największych szachowych meczów wszechczasów. Przykładowo można powtórzyć ostatnie pięć ruchów Adolfa Anderssena, które pokonały Lionela Kieseritzky'ego w historycznym meczu w Londynie 21 czerwca 1851 roku.

Graficznie, Chess Ultra wygląda pięknie. Cztery trójwymiarowe pokoje do gry, są zbudowane z wielkim pietyzmem i dbałością o detale. Muzyka w grze Chess Ultra „pobudza szare komórki”, a efekty dźwiękowe są w porządku. Jeżeli zaś znudzi się nam wygląd planszy oraz figur szachowych, możemy zmienić ich wygląd, wybierając z dziesiątek przygotowanych modeli. Największą jednak zaletą Chess Ultra jest cena, która nie przekracza 50 zł, co zważając na oferowane możliwości, jest sumą śmiesznie małą. Moja ocena: 6/6

Chess Wizard

Chess Wizard to bardzo ciekawy darmowy program szachowy z Chin. Mimo że grafika gry nie ekscytuje, pasjonaci szachów docenią ogromną różnorodność funkcji zawartych w tym programie. Interfejs gry jest prosty, z menu i paskiem narzędzi na górze oraz jednowymiarową szachownicą. Chess Wizard ma 10 poziomów trudności, a za sprawą przystępnych samouczków sprawdza się świetnie jako program do nauki gry szachy. Dzięki zaś silnikowi szachowemu UCI potencjał gry na Chess Wizard docenią gracze turniejowi — nawet też ci posiadający ranking +2000 ELO.

Silnymi punktami programu Chess Wizard jest bardzo dobra analiza wykonanych ruchów, możliwość podpowiedzi najlepszego potencjalnego ruchu do wykonania oraz setki szachowych łamigłówek, które poprawiają umiejętności matematyczne gracza. Chess Wizard dodatkowo posiada ogromną bazę danych gier online, obsługę PGN i FEN, oraz możliwość gry w szachy Fishera (Chess 960). To wszystko czyni ten szanghajski program świetnym narzędziem do gry w szachy — zarówno dla uczących się tajników królewskiej gry, jak i w pełni profesjonalnych szachistów. Moja ocena: 5/6

Deep Rybka

Rosyjski program szachowy znany pod swojską brzmiącą nazwą "Rybka". To niewątpliwie jeden z dominatorów światowej sceny szachowej. Wynika to z tego, że w tym programie wszystko jest opracowane do perfekcji. Przede wszystkim chodzi tutaj o świetny silnik szachowy, który jest znakomitym narzędziem analitycznym zarówno dla profesjonalistów, jak i amatorów. Nie powinno więc dziwić, że Deep Rybka, posiadając tak potężny mechanizm gry, reprezentuje jeden z najwyższych poziomów szachowych (2400-2500 ELO), ze wszystkich tego typu programów na świecie. Żeby tak było, czuwa nad tym cały zespół programistów skupionych wokół Vasika Rajlicha. Dzięki temu najnowsza wersja programu Deep Rybka jest najbardziej precyzyjna i niezawodna na tle światowej konkurencji.

Program Deep Rybka dostarczany jest z interfejsem Fritz 12 i zawiera bazę danych 1,5 miliona gier, oferując 10 poziomów trudności, możliwość gry z wybranym przeciwnikiem, oraz grę z wybranym przez siebie arcymistrzem. Nie rozpisując się trzeba przyznać, że Deep Rybka to absolutny gigant w kategorii programów szachowych, a cena jego licencji oscyluje w granicach 200 złotych. Jednak zważając na to, że program ten reprezentuje najwyższy światowy poziom, nie wydaje się nazbyt wygórowana. Ocena programu może zaś być tylko jedna: 6/6

flChess 1.2

flChess to darmowa gra logiczna będąca jednocześnie programem szachowym. Użytkownik ma do dyspozycji 7 różnych trybów trudności gry z komputerem oraz ma możliwość stoczenia rozgrywki z drugim graczem na jednym komputerze lub za pośrednictwem łącza internetowego. Gra na flChess nie wychodzi poza stereotypowe schematy. Gracz może określać na niej poziom trudności oraz jakości grafiki, która prezentuje się całkiem przyjemnie. Dzięki temu gra sprawia bardzo realistyczne wrażenie i grając na niej mamy wrażenie jakbyśmy rozgrywali partię prawdziwych szachów. Jedną z ciekawych funkcji flChess jest możliwość rejestrowania aktualnej partii szachów do późniejszego obejrzenia i przeanalizowania ruchów. Dodatkowo gracz ma możliwość swobodnego przełączania widoku gry z trybu trójwymiarowego (3D) na widok z góry (2D).

Gra flChess jest przeznaczona zarówno dla amatorów, jak i doświadczonych graczy. Kartami atutowymi programu jest piękna grafika HD, bardzo dobry silnik szachowy Crafty oraz możliwość cofania wykonywanego ruchu i zapisywania partii. Moja ocena: 4,5/6

Fritz Chess

Fritz to jedna z najbardziej znanych serii symulatorów szachowych. O potędze gry komputerowej Fritz najlepiej poświadczy fakt, że ma „na rozkładzie” wielu arcymistrzów szachowych — w tym samego Władimira Kramnika. Natomiast największy szachista XX wieku Garri Kasparow z programem tym „tylko” zremisował. Mylnym byłby jednak pogląd, że ta gra nadaje się jedynie dla zawodowców. Gdyż Fritz Chess jest programem bardzo elastycznym i automatycznie dopasowuje się do umiejętności użytkownika. To zaś powoduje, że doskonale na nim odnajdą się zarówno gracze początkujący, jak i profesjonalni. Fritz oferuje nam możliwość rozegrania zarówno tradycyjnych, jak i mniej znanych odmian szachów. Bardzo ciekawą opcją na Fritz Chess są Puzzle które „rzucają” nas do rozpoczętej już partii, którą musimy wygrać w określonej liczbie ruchów. Natomiast grając — w szachy Fishera przed rozpoczęciem gry ustawiane figury są losowo, co bardzo podnosi adrenalinę gry. Żeby odpocząć od bardziej poważnych szachów — na Fritz Chess możemy również sprawdzić się w typowo zabawowych trybach rozgrywki — Adventure Chess i Giveaway Chess.

Fritz Chess jest świetnym programem dla lubiących turnieje szachowe. Dla których nie lada gratką będzie uczestnictwo w turnieju, organizowanym przez władców królestw Hebanu i Kości Słoniowej — Czarnego Króla i Białą Królową. Turniej jest wielkim sprawdzianem naszych umiejętności szachowych i żeby osiągnąć dobry wynik w tych zawodach, trzeba stawić czoła różnym szachowym wyzwaniom. Awangardzistą szachowym spodoba się gra o bierki przeciwnika. Te wydawałoby się „antyszachy”, wbrew pozorom są bardzo pomocne w nauczeniu się jak najlepszej gry pionkami — co jest nie zwykle ważne w normalnej grze w szachy. Na Fritz Chess oczywiście możemy także zmierzyć się z innym graczem w większości dostępnych trybów rozgrywki. Ciekawą opcją jest też możliwość prześledzenia różnych historycznych pojedynków — w bazie Fritz znajduje się przeszło dwa tysiące partii rozgrywanych przez szachowych mistrzów z różnych epok — dzięki temu możemy zagrać partyjkę szachów z samym Napoleonem Bonaparte lub Garri Kasparowem. Płatna licencja Fritz Chess nie jest droga i najnowsza 15 - wersja programu kosztuje niecałe 100 zł.

Godna polecenia jest też darmowa wersja online programu Fritz Chess, która jest pełnowartościowym programem szachowym. Ma kilka możliwość ustawień, można na niej analizować i zapisywać rozegraną partię. A co najważniejsze poziom gry nie odbiega od komercyjnej wersji. Naprawdę program najwyższych lotów nic tylko grać. Moja ocena - wersja komercyjna: 5,5/6, wersja darmowa: 6/6.

Grand Master Chess 3

Grand Master Chess 3 to darmowy symulator gry w szachy. Który pomimo tego, że nie jest nazbyt rozbudowany, trzyma naprawdę wysoki poziom rozgrywki. Program ten oferuje do wyboru sześć poziomów trudności gry (od podstawowego do turniejowego). Na GMC3 łatwo można podnieść umiejętności szachowe. Pomaga w tym możliwość gry online ze sparingpartnerami jak i na różnych poziomach z komputerem. Dodatkowo w odpowiednim „wczuciu” w klimat rozgrywki pomocny jest wbudowany odtwarzacz mp3, dzięki czemu można odtwarzać własną muzykę podczas grania.

Najważniejsze jednak, że dzięki wyszukanemu systemowi podpowiedzi, który pokazuje kilka możliwych ruchów, łatwiej jest analizować najlepszą opcję ruchu. To wszystko czyni, że Grand Master Chess bardzo pomocne narzędzie szachowe dla każdego szachisty. Na którym można również grać w „szachy Fischera” i szachy "na ślepo". Natomiast wrażenia estetyczne potęguje efektowny interfejs zawierający podświetlenia i wskazówki dotyczące przycisków. Dodatkowo GMC3 zawiera wbudowany edytor rozwiązywania problemów szachowych; 100 wysokiej jakości wersji figur i plansz szachowych. Reasumując GMC3 pomimo tego, że jest darmowy na pewno oferowanymi możliwości nie odbiega od płatnej konkurencji i dlatego też jest jak najbardziej godny polecenia każdemu zwolennikowi symulacji szachowej. Moja ocena: 5/6

Psion Chess

Psion Chess to już legendarny program szachowy, który ujrzał światło dzienne w 1982 roku. Stworzył go programista Richard Lang, który opracował go dla firmy Psion Ltd. (teraz Psion Inc.). Psion Chess na samym początku był programem komercyjnym, ale od dobrych kilkunastu lat można go użytkować całkowicie za darmo. Niewątpliwe Psion Chess pod względem poziomu oferowanej gry można nazwać prekursorskim. Jego silnik szachowy został zaprogramowany w asemblerze i miał swoje wersje dla Sinclaira QL, Atari ST, Maca, PC i Psion Organizer. Wersja dla ZX Spectrum z 1983 roku utorowała drogę do wdrożenia go na komputerach stacjonarnych. Program miał 1800 Elo — co jak na owe czasy dla domowych PC było poziomem "nieziemskim". Psion Chess też jako jeden z pierwszych programów do domowej gry w szachy zawierał funkcję pamięci i bazę danych (z 50 słynnymi historycznymi grami szachowymi), których opis znajdował się w instrukcji. Program oferował też możliwość wydrukowania diagramu rozegranej gry. Zważywszy na te osiągi nie powinno dziwić, że w 1984 roku Psion Chess został uhonorowany na czwartym World Microcomputer Championship w Glasgow, gdzie w konkurencji z 19 programami szachowymi zajął ex aequo pierwsze miejsce.

Teraz program Psion Chess jest nie lada atrakcją dla szachowych retromaniaków, którzy doceniają w nim nie tylko ascetyczny design, ale też to, że oferuje 8 poziomów rozgrywki oraz możliwość rozwiązywania wyszukanych zadań szachowych. Dodatkowo program ten ma całkiem nie złą grafikę 2D i 3D oraz świetną ścieżkę dźwiękową. To wszystko czyni z Psion Chess wartościowy program szachowy, którego, żeby pokonać trzeba być nie lada kozakiem. Moja ocena: 4,5/6

Tarrasch Chess

Tarrasch to niezwykle łatwy w użyciu darmowy program szachowy, który z powodzeniem można używać na Windowsie i Linuksie. Program został napisany przez Billa Forstera i został opublikowany po raz pierwszy w 2011 r. na licencji MIT. Od wersji 3 wydanej w listopadzie 2016 r. Tarrasch zawiera zaawansowaną bazę partii szachowych, książkę otwierającą, bezpośrednie wsparcie PGN i żeby zapewnić jak najwyższy poziom rozgrywki oprócz własnego wykorzystuje bardzo znane silniki szachowe: Stockfish, Komodo, Houdini, Rybka. Dzięki tym "zabiegom" Tarrasch posiada aż 2200 ELO. Nie powinno więc dziwić, że gra na nim jest na najwyższym poziomie, czyniąc z tego programu świetne narzędzie przygotowawcze do turniejów szachowych.

Program został nazwany na cześć słynnego szachisty niemieckiego Siegberta Tarrascha, który znany jest z terminu obrona Tarrascha. Więc jak łatwo wydedukować na programie tym, można perfekcyjnie wytrenować ten właśnie model obrony szachowej — która swą siłę opiera na sprytnych gambitach.

Po dłuższym przetestowaniu ostatniej wersji programu Tarrasch muszę przyznać, że jest bardzo pomocny. Dodano do niego sporo funkcji i to już nie jest prościutki programik do przesuwania figurek co kiedyś. Może to jeszcze nie Arena, ale z każdą kolejną wersją coraz wyższej się pnie w panteonie programów szachowych. Moja ocena: 4,5/6

Ostateczne podsumowanie

W trzech artykułach (1, 2, 3) poświęconych programom szachowym opisałem ogółem 30 programów - 23 darmowych i 7 płatnych. Sześć z nich dostało ocenę celującą (Arena Chess 3.5.1, Chess 2012 Free Edition 2012.1, Chess Ultra, Deep Rybka 4, Fritz Chess 15); 14 bardzo dobrą (BabasChess 4.0, Battle Chess, Chess-7, ChessGenius Classic 7.1, Chessmaster: Grandmaster Edition, Chess Come, Chess Position Trainer 4, Chess Wizard, Flash Chess 3, Grand Master Chess 3, Lucas Chess 10.10.3, Rebel Decade 3.0, Shredder Classic, XBoard/WinBoard); a 10 dobrą (Chess 7.0, Chess 2020, Chess Titans 1.0, flChess 1.2, Parmen 2.8, Psion Chess, Scid vs SC, Yea Chess 4.84, Tarrasch Chess, Zoo Chess).

Wiadomo programów szachowych jest więcej, ale stwierdziłem, że nie ma miejsca na opisywanie tych pomniejszych, których jest bez liku w serwisie CNET - inna sprawa, że w większości są to aplikacje na smartfony. A ja w tej trylogii szachowej skupiłem się głównie na windowsowskich programach, z których kilka świetnie sprawdzi się także na Linuksie (Arena, Lucas, Tarrasch, XBoard).

Reasumując, mam nadzieję, że spis tych trzydziestu programów dla niektórych czytelników okazał/okaże się przydatny i pomógł/pomoże im podnieść poziom swoich umiejętności szachowych. W to właśnie wierzę - bo taki był zamysł tego "trójwpisu" ;)