320 kbps aac 48 kHz jako Sound HD w ofercie BBC

11 europejskich rozgłośni nadaje program Notturno. W Polsce to pon‑pt w Dwójce z nazwą Muzyczna Noc Euroradia. Zrzeszeni w Europejskiej Unii Nadawców (European Broadcasting Union) prezentują tu nagrania, które powstały w studiach radiowych lub podczas transmisji ważnych wydarzeń muzycznych. Wcześniejsze audycje dostępne są na stronie, gdzie jest opis rozpoczynający się:

Muzyka "Nocy Euroradia" ma unikalny charakter: ze względu na dobór wykonawców i utworów (doskonale zróżnicowana mieszanka uznanych gwiazd i młodych artystów, ulubionych arcydzieł i diamentów, które długo leżały ukryte w skarbcach archiwów), jak i ze względu na to, że prezentowane utwory są bez wyjątku nagraniami radiowymi. To wykonania niedostępne na płytach kompaktowych ani w żadnej innej, poza radiową, formie. Możemy zatem poczuć ulotność i wyjątkowość chwili…

Audycja ma swoje korzenie w BBC i nadal jest tam przygotowywana. Zaczęto ją nadawać w maju 1998 roku. Jest to codzienny, 6 godzinny blok programowy, którego muzyka transmitowana jest jednocześnie w kilku krajach. Informacje dotyczące jakości transmisji BBC podane są na 2 stronach: "Co to jest HD Sound?" oraz "Jakie kodeki, przepływności i protokoły używane są w radiu BBC online?". Z nich wynika, że w internecie BBC transmituje dla słuchaczy strumień 320 kbps aac 48 kHz.

Te parametry strumienia trudno potwierdzić, gdy jest odtwarzany z przeglądarką internetową. W Edge pojawia się informacja, że to jedynie 96 kbps. Na szczęście udało się znaleźć w sieci adres strumienia 128 kbps mp3 48 kHz, czyli wg tabelek BBC "profil 2a". Dało to szansę, by zrobić test porównawczy, gdzie jedna karta odtwarza muzykę ze strony z transmisją BBC 3 "na żywo", a druga bezpośrednio ze znalezionego adresu strumienia. Jednak klasyczny test A‑B z częstym przełączaniem między oknami przeglądarki słabo się tu sprawdza. Bezustannie trzeba zatrzymywać i uruchamiać odtwarzanie strumieni, co w znacznym stopniu dekoncentruje.

Niemniej można w tym teście usłyszeć różnicę, ale trudno stwierdzić, co ją powoduje. Zagadką jest oprogramowanie. Wiele wskazuje, że BBC ma rozwiązanie, które z przeglądarką przy odtwarzaniu ze strony omija systemowy odtwarzacz lub jego konfigurację, a bezpośrednio ze strumienia już nie. Prawdopodobnie jest to na potrzeby systemów wbudowanych, które oferowane są w sprzęcie RTV i specjalnych aplikacji do niego, by z ustaloną możliwością urządzenia była maksymalna jakość strumienia od BBC. W tym temacie trudno jednak znaleźć jakieś konkretne informacje.

Przypuszczania z parametrami nie było w kolejnych testach. Muzyka z BBC nadawana jest z formatem studyjnym, a Polskie Radio transmituje ją z próbkowaniem dla CD 44,1 kHz. Chociaż wierność nie imponuje w strumieniu upakowanym z mp3 do 128 kbps, to dobra jakości źródłowa nagrania pozwala usłyszeć różnice. Dwójka nadaje w DAB+ 128 kbps z aac, a z brytyjskiego mp3 muzyka brzmi nieco wierniej. Porównanie polskiego strumienia mp3 z 192 kbps i brytyjskiego wypada podobnie. Zaskakuje nawet porównanie strumienia Dwójki z wma i próbkowaniem 48 kHz, który teraz zredukowany jest do 64 kbps, a przez lata był z 96.

Niuanse można w trakcie tych testów usłyszeć, bo muzyka w nagraniach nie była wygenerowana elektronicznie. Tradycyjne instrumenty mają konkretne brzmienie. Konkretne jest również współbrzmienie instrumentów. Te brzmienia pozwalają ocenić m.in. klasę muzyka i zgranie orkiestry. Próbkowanie 44,1 kHz w nagraniu nie zaniża naszej oceny muzyków, ale niższej klasy wydają się instrumenty i akustyka sali. Warto przy okazji zaznaczyć, że radiowe studia nagrań mają inne tradycje od miejsc, które zostały optymalnie przystosowane na potrzeby komercyjnej produkcji fonograficznej, by muzyk w dowolnym czasie mógł coś dograć i niekoniecznie wiedział, czemu reszta zagrała w taki lub inny sposób.

Żmudne testy odsłuchowe trudno jest robić w środku nocy, a mając adres strumienia można go zapisać w oryginale na twardym dysku. Jednoczesne zapisanie 2 strumieni wymaga chwili zastanowienia, ale nie jest większą trudnością. Mając już oba zapisane na dysku można je swobodnie porównywać o dowolnej porze. Jeżeli zwróci się uwagę na jakieś dziwne brzmienia, to można do tego wielokrotnie powrócić. Można nawet posunąć się krok dalej, by ograniczyć przekłamania przy przetwarzaniu cyfrowo-analogowym, gdy jednocześnie trwa dekompresja. Zapisane jako wav wykażą dokładniej różnice w nagraniu, gdy częstotliwości próbkowania jest w cyferkach prawie taka sama.

Możliwości zrobienia pełnej gamy testów dał natomiast strumień Szwedzkiego Radia, który jest z 320 kbps aac 48 kHz. W każdą noc szwedzka Dwójka nadaję przez 6 godzin tą samą muzykę, co BBC 3. Różni się tylko język prowadzącego. Bez najmniejszego problemu można tą muzykę zapisać na twardy dysk i później porównywać w dowolny sposób z tym co zapisane zostało z pozostałych strumieni, czyli polskiego i brytyjskiego. Najbardziej dociekliwi mogą próbować porównywania z dwoma oknami przeglądarki i witryną brytyjską oraz szwedzką. W praktyce nie ma większego uzasadnienia dla takiej ekwilibrystyki i wynika to głównie z rozwiązań na stronie BBC, ale wyjątkiem mogą być testy ze sprzętem RTV. Porównania polskiego i szwedzkiego strumienia można zrobić z przeglądarką, ale znacznie bardziej proste jest to z programem do odtwarzania muzyki.

Testy z różnymi formatami strumieni, które udostępnia Szwedzkie Radio okazały się również ciekawie. Jeden jest kopią tego co transmitują z DAB+, czyli aac 192 kpbs 48 kHz. Drugi ma to samo z mp3. Wiele publikowanych tabelek wskazuje, że przy 192 kbps różnice między aac i mp3 są niewielkie. Z całą pewnością tak jest, ale szkoda tracić nawet tak mało, gdy jest dostęp do dobrego nagrania. Szkoda także jak w polskim strumieniu dewastować z 44,1 kHz oryginalne nagranie ze studyjnym próbkowaniem, które dla melomanów jest wręcz rarytasem.

Każdy koneser muzyki doceni z pewnością wartość nagrań ze studyjnym standardem, które może zapisać sobie na twardym dysku. W szwedzkiej Dwójce jest sporo cyklicznych audycji dla miłośników jazzu. Transmitowane są w nich bardzo często nagrania z koncertów, a płyty analogowe odtwarzane są z najwyższej klasy sprzętem. Jest to nadawane ze studyjnym standardem próbkowania 48 kHz, co pozwala w domu odtwarzać muzykę z jazzem wierniej od tego, co oferują popularne serwisy internetowe. Jest tu inna staranność od np oferty Tidal, gdzie jako Master jest nagranie Maryli Rodowicz, które najprawdopodobniej zostało zrobione przez cyfrowe skopiowanie winylu domowym sumptem, by szybko wydać CD.

Zalety lepszej wierności odtwarzania są oczywiste dla dobrej jakości nagrań z tradycyjnymi instrumentami, ale dotyczą również muzyki wygenerowanej elektronicznie. Dwójka w Szwecji nadaje w soboty o godz. 22 ambitny program, o którym podają, że jest "z naciskiem na muzykę elektroniczną, techno i eksperymentalną sztukę dźwięku". Różnice przy transmisji z 320 kbps aac 48 kHz są imponujące w porównaniu do tych z niższą przepustowością 192 i 64, a także z mp3. Wygenerowane elektronicznie przez artystę dźwięki są unikalne i nawet niewielkie przekłamania powodują, że trudniej jest usłyszeć to, co chciał zaprezentować artysta. Tą kwestię poruszają właśnie artyści w reklamie Spotify hi‑fi. Pytanie jest na ile sprawdzi się to w praktyce u tego dostawcy, który już wcześniej zaoferował w premium 256 kbps z aac i nawet 320 z Vobis

Można odnieść wrażenie, że w Polskim Radiu są kompleksy piractwa, które zrodziło się w PRL, gdy kopiowanie musiało być powszechne. Na szczęście koneserzy mają dostęp do innych źródeł. Szkoda tylko, że te kompleksy są niekorzystne dla polskich nagrań.

Radio Gdańsk ma legendarne studio nagrań, z którego od lat nadawano koncerty na żywo. Rozgłośnia udostępniała kiedyś w  internecie swój program w strumieniu z próbkowaniem 48 kHz i przepustowością 256 kbps, ale od dłuższego czasu adres już nie działa. Jest inny z szumną nazwą Radio Gdańsk DAB2 i jak pozostałe tylko z mp3 128 kbps 44.1 kHz. Najdziwniejsze są pogłoski, że do nadajnika DAB+ dostarczany jest strumień 72 kbps, chociaż emitowana jest muzyka klasyczna i reklamowana "Good Morning Gdańsk w zupełnie nowej jakości. Ruszamy z nowoczesnym radiem cyfrowym". W tą reklamę uwierzyła Akademia Muzyczna w Gdańsku i ma oddzielną stronę na temat transmisji, a w ich witrynie można wybrać nawet j. chiński, więc nie brakuje potencjalnych odbiorców.

Jeszcze dziwniejszy jest komercyjny projekt uruchomiony przez grupę pracowników Polskiego Radia z długoletnim stażem. Zabiegają o płatnych słuchaczy, których określają partnerami, a w ofercie jest tylko 128 kbps mp3 44,1 kHz. Program intensywnie wypełnia muzyka, bo prezenterzy pracują z domu lub nawet samochodu. Marcin Kydryński 8 sierpnia prawie 2 godziny prowadził audycję muzyczną przez telefon, co było i tak lepsze od kilku minut na początku, gdy jego urządzenie transmisyjne dewastowało muzykę kierowaną do uszu wiernych od 30 lat słuchaczy.

Podsumowanie

Domowy serwer muzyki na PC to dla melomana praktyczne rozwiązanie, gdzie w kolekcji może mieć nagrania ze strumienia, który nie musi być od Tidal, czy temu podobnych.

PS po komentarzach

Problem ze strumieniem BBC 3 Sound HD leży w tym, że trudno na niego gdzieś natrafić. Najróżniejsze listy z rozgłośniami mają wpisany ten z "profilem2", więc oprogramowanie w typie zasugerowanego nie pomoże, by zyskać dostęp do Sound HD i zalogowanie się w BBC także tego nie da. Tak jest w praktyce - o czym jest wpis. Wyjaśnienia można szukać w tym info BBC:

What does HLS and MPEG-DASH mean?

These are 'chunked HTTP' streaming protocols. They work by breaking the content into small (a few seconds) chunks that can be delivered as separate files rather than a constant stream of content. The advantage of this method is that it makes use of the 'bursty' nature of the internet and does not rely on a constant bandwidth being available.

HLS stands for HTTP Live Streaming and was developed by Apple to serve its iOS and Mac OS devices. It is also widely available for other devices, notably Android. Apple made the specification public by publishing it as a draft IEEE RFC. HLS usually makes use of MPEG -2 transport stream technology which carries a separate licensing cost which deters some manufacturers from implementing it in their devices. It is a simple protocol that is quite easy to implement.

MPEG-DASH stands for Motion Pictures Expert Group Dynamic Adaptive Streaming over HTTP. This is a new completely open source protocol that is just starting to be adopted by content producers and client implementations. It has the simplicity of HLS whilst being free of additional licencing other than that required by the codecs.

Wikipedia podaje w tym temacie:

MPEG-DASH (ang. Dynamic Adaptive Streaming over HTTP) – standard strumieniowania materiałów filmowych, pozwalający dostosować wyświetlane media (audio, wideo, napisy) do możliwości odtwarzacza i łącza oraz potrzeb użytkownika. Kluczowym elementem MPEG-DASH jest zapisany w formacie XML manifest zawierający metadane, czyli opis danych o mediach na serwerze. Manifest zawiera między innymi informacje o:

1. wymaganej pojemności łącza (bitrate), dzięki czemu odtwarzacz może dostosować jakość filmu do jakości połączenia – dobre łącze – wysoka rozdzielczość, słabe łącze – płynne odtwarzanie przy niskiej rozdzielczości,
2. kodekach,
3. wersjach językowych, pozwalający np. wybrać audio we właściwej wersji językowej
4. systemach DRM blokujących odtwarzanie przez nieautoryzowanych odbiorców.

MPEG DASH pozwala na strumieniowanie wideo na żywo dzięki serwowaniu materiału w postaci małych (kilkusekundowych) fragmentów audio/video.

Kolejna informacja w Wiki rozpoczyna się

Zarządzanie prawami cyfrowymi (z ang. digital rights management, DRM) – system zabezpieczeń oparty na mechanizmach kryptograficznych lub innych metodach ukrywania treści mający przeciwdziałać używaniu danych w formacie elektronicznym w sposób sprzeczny z wolą ich wydawcy.

W założeniu mechanizm taki ma służyć ochronie praw autorskich twórców, w praktyce może być wykorzystany do dowolnego ograniczenia możliwości korzystania z danych w systemach komputerowych i  multimedialnych. DRM jest szczególnym przypadkiem systemu zarządzania prawami do informacji (IRM), stosowanego także do ochrony informacji objętych różnymi formami utajnienia.