Fala dostępności

Opisywałem już na czym polega pojęcie dostępności w ICT i wspomniałem tam o dostępności stron internetowych. Ponieważ temat jest rozległy, to tym razem postanowiłem podejść do niego inaczej. Każdy czytelnik będzie miał szanse zobaczyć na własne oczy, na czym to polega i to przy użyciu darmowych narzędzi.

Wybór narzędzia

Narzędzi do testowania stron internetowych pod kątem dostępności jest sporo, więc pozwalam sobie zarekomendować jedno z nich o nazwie WAVE. Najwygodniejszym sposobem jest zainstalowanie rozszerzenia do przeglądarki firefox, które można pobrać ze strony pobierania paska WAVE Toolbar. W ten sposób można testować strony w Intranecie lub zabezpieczone hasłem. Można także używać narzędzia dostępnego on‑line, jeżeli ktoś nie chce lub nie może zainstalować rozszerzenia. Dalszy opis będzie się opierał o wtyczkę, chociaż większość informacji jest tożsama z narzędziem dostępnym na stronie internetowej.

Sposób użycia

Pasek WAVE daje nam do dyspozycji kilka narzędzi: 1. Errors, features and alerts. 2. Structure/order. 3.Text-only. 4. Outline. 5. Reset page. 6. Disable styles. 7. Icons key. 8. Process at wave.webaim.org 9. Options.

Zestaw jest zatem dosyć spory, a ja opiszę tylko kilka z możliwości aplikacji. W szczególności te, które pozwalają na szybką, choć pobieżną, ocenę strony internetowej pod kątem dostępności.

Strona widziana okiem niewidomego użytkownika

Powyżej wcale nie popełniłem błędu, bo wszak my też patrzymy i obserwujemy i możemy mieć kogoś na oku. Posługiwanie się takimi i podobnymi terminami jest zupełnie naturalne i nikogo nie obrazi. A zatem po wczytaniu stronie wybieramy opcję text-only i naszym oczom ukazuje się zupełnie inna strona. Zamiast obrazków informacje o ich występowaniu i dodatkowe, które przekazywane jest przez oprogramowanie asystujące niewidomemu użytkownikowi. Prawidłowo przygotowana strona powinna przekazać te same informacje użytkownikowi widzącemu i niewidomemu, a jeżeli tak nie jest, to należy ją poprawić. W szczególności warto przyjrzeć się elementom, których nie widać, ponieważ najprawdopodobniej nie będą widoczne także dla niewidomego użytkownika.

Trochę podobny efekt można uzyskać wyłączając ładowanie grafiki i Flasha w przeglądarce, jednak to narzędzie działa szybciej i jest skuteczniejsze, a przy tym uwzględnia specyfikę technologii asystujących i ich komunikacji z użytkownikiem.

Błędy i ostrzeżenia

Teraz trzeba się dowiedzieć, czy i dlaczego pojawiają się błędy dostępności. Do tego służy najważniejsze narzędzie : Errors, features and alerts. Po jego uruchomieniu naszym oczom ukazuje się strona opatrzona różnymi symbolami i informacjami, przy czym ważny tu jest kolor: - czerwony oznacza błąd dostępności, który należy usunąć; - żółty oznacza ostrzeżenie, czyli miejsce gdzie może występować błąd, ale program nie potrafi tego stwierdzić z całą pewnością; - zielony oznacza prawidłowe zastosowanie rozwiązań dostępowych; - niebieski oznacza rozwiązania o charakterze wspomagającym, na przykład nagłówki.

Najprościej jest z zielonymi (uff... jest dobrze) i z czerwonymi, bo wiadomo jaki jest błąd i jak go należy naprawić. Dużo trudniej jest z żółtymi ostrzeżeniami, bo tu informacje są dosyć ubogie i nie zawsze wiadomo, czy problem występuje, czy też nie. Czasem rozstrzygnięcie wymaga znajomości problematyki dostępności i przetestowania z użyciem technologii asystujących. Jednak usunięcie błędów rozwiązuje już bardzo wiele problemów.

Rozszerzone informacje

Warto zajrzeć jeszcze do polecenia Icons key, które wyświetla rozszerzone informacje na temat interpretacji wyświetlanych ikonek i komunikatów. Można tam także znaleźć szybkie rozwiązania dla najczęściej popełnianych błędów. Trudno to nazwać tutorialem, ale w pełni zasługuje na nazwę howto. Jeżeli ktoś chciałby wiedzieć więcej, to najlepiej szukać pod hasłami "dostępność stron internetowych", "web accessibility", a najbogatszym w treści jest serwis internetowy Web Accessibility Initiative, chociaż niestety po angielsku.

Na polskich stronach informacji na ten temat nie ma zbyt dużo, a wiele serwisów powołanych do propagowania dostępności nie jest aktualizowanych od lat. Jeżeli ktoś znajdzie ciekawe informacje, to proszę o ich podlinkowanie. Tym bardziej, że w tym roku znowelizowano ustawę o informatyzacji podmiotów realizujących zadania publiczne, w której zobowiązano je do dostarczania informacji w sposób dostępny. Taka wiedza będzie zatem coraz bardziej potrzebna.